Ίσως ακούγεται περίεργο το γεγονός ότι όσο περισσότερα μαθαίνεις για τον περίφημο οίνο Malvasia τόσο περισσότερο μπερδεύεσαι. Τουλάχιστον μέχρι να συνειδητοποιήσεις ότι το κρασί που για 4 περίπου αιώνες αποτελούσε το πιο ποθητό υγρό του κόσμου ξεκίνησε την εμπορική του καριέρα στις αρχές του 13ου αιώνα. Μια εποχή που δεν υπήρχαν ούτε μπουκάλια, ούτε τεστ DNA, ούτε έγκυρες δημοσιογραφικές πηγές αλλά ούτε και ευρέως αποδεκτές οινολογικές πρακτικές.
Είμαι σίγουρος ότι αμέτρητες είναι οι πηγές –όπως το εκτενές βιβλίο της Σταυρούλας Κουράκου “Malvasia, Ο περιώνυμος οίνος χθες και σήμερα” -που είναι ικανές να καταστήσουν τις παρακάτω παραγράφους ανακριβείς. Όμως το γεγονός αυτό μάλλον επιβεβαιώνει το ομιχλώδες τοπίο γύρω από το ξακουστό κρασί, με ένα μεγάλο μέρος του story –telling του να βασίζεται σε υποθέσεις παρά σε αδιάσειστες αποδείξεις.
Ίσως το μόνο για το οποίο συμφωνούν όλοι είναι ότι ο οίνος Malvasia ήταν γλυκός, γιατί από εκεί και πέρα το κρασί που ξεκίνησε την μοναδικά επιτυχημένη εμπορική του πορεία από την καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς –Malvasia κατά τους Βενετούς- μόνο διχάζει. Πάντως φαίνεται ότι αρχικά ήταν μονοποικιλιακό και από λιαστά σταφύλια της περιοχής, πριν η εμπορική του επιτυχία αλλά και τα …offshore φορολογικά προνόμια της εποχής το φέρουν αρχικά στην Κρήτη και κατόπιν στις Κυκλάδες.
Ακόμα πιο μυστηριώδης η ποικιλιακή του σύνθεση, με το ελληνικό όνομα Μονεμβασιά και το λατινικό Malvasia να προσπαθούν να περιγράψουν το άγνωστο σταφύλι που μεταφυτεύτηκε από την Λακωνία και μεταλλάχθηκε στα μέρη του προαναφέρθηκαν. Βέβαια οι δυσκολίες δεν τελειώνουν στην ταυτοποίηση, αφού η αυξημένη ζήτηση έβαλε και πολλά άλλα σταφύλια –όπως το Αθήρι και το Θραψαθήρι- στον πολυποικιλιακό πλέον οίνο Malvasia. Είναι πολύ πιθανόν πάντως καμία από τις ποικιλίες που αρχικά χρησιμοποιήθηκαν να μην ήταν αρωματική, με το κρασί να αποκτά τις μοσχοβολιστές αρετές του από το λιάσιμο και την παλαίωση.
Πάντως και σε σχέση με τα τελευταία τα πράγματα δεν είναι διόλου ξεκάθαρα, αφού οι εμπορικές πιέσεις της εποχής επέφεραν πολλές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής. Το ακριβό λιάσιμο αντικαταστάθηκε από τον φθηνότερο συνδυασμό υπερωρίμανσης και προσθήκης συμπυκνωμένου μούστου –γνωστού ως cotto- ενώ το μπουκέτο που έφερνε η μακρά παλαίωση “επισπεύστηκε” με την χρήση του πιο εξωστρεφούς Μοσχάτου σταφυλιού αλλά και τον αρωματισμό του με βότανα, μπαχάρια και ξηρούς καρπούς όπως το αψίνθιο, η ίριδα, το κάρδαμο και το πικραμύγδαλο!
Τέλος η άνθηση της απόσταξης που έλαβε χώρα κατά τον 16ο αιώνα μετέτρεψε στον οίνο Malvasia σε ένα vin de liquor και η χρήση μελιού έκανε δυνατή την παραγωγή Μαλβάζιου οίνου ακόμα και σε ένα σπίτι, χωρίς την χρήση μάλιστα ούτε μιας στάλας γλυκού κρασιού!
Έτσι γρήγορα ήρθε η απαξίωση του οίνου Malvasia που ήδη είχε αρχίσει να παράγεται σε πολλές άλλες χώρες, με την “σιωπή” του να κρατά σχεδόν όσους αιώνες κράτησε και η ακμή του. Όμως το 2011 η Ελλάδα προσπάθησε να ξαναφέρει στο προσκήνιο τις πτυχές της εξέλιξης που αναφέρθηκαν παραπάνω – εκτός φυσικά από αυτές της προσθήκης βρασμένου μούστου ή/και αρωματικών ουσιών!- θεσπίζοντας 4 ΠΟΠ σε τόπους που συνέδεσαν το όνομά τους με την άνθηση αυτού του κρασιού.
Οι ονομασίες προέλευσης Μονεμβασιά-Malvasia, Malvasia- Πάρος, Malvasia- Χάνδακας Candia και Malvasia-Σητεία εμπλέκουν πολλές ποικιλίες, λιαστά σταφύλια και μεγάλες παραμονές σε βαρέλι σε μια προσπάθεια αναβίωσης του πολύ παλιού, καλού Μαλβάζιου οίνου. Βέβαια με δεδομένη την παγκόσμια έλλειψη ενδιαφέροντος για γλυκά κρασιά και με τις ως τώρα διαθέσημες ετικέτες να μετριόνται στα δάκτυλα του ενός χεριού δεν ξέρω αν όλη αυτή η ΠΟΠ εξτραβαγκάντζα έχει κάποιο νόημα ή υπηρετεί προσωπικές ή μικροπολιτικές ματαιοδοξίες, την στιγμή μάλιστα που η Κρήτη και η Μονεμβασία δεν έχουν καν ΠΟΠ για το Βιδιανό και την Κυδωνίτσα αντίστοιχα!
Όμως ο οίνος Malvasia εδώ και 800 χρόνια καταφέρνει πάντα να δημιουργεί θετικό ή αρνητικό θόρυβο γύρω από το όνομά του· και αυτό δεν θα αλλάξει ούτε τον 21ο αιώνα!
Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να συμμετάσχετε στη συζήτηση