To κρέας και εμείς

Εδώ και πολλούς μήνες έχει ανοίξει στη Γαλλία μία συζήτηση για τα δικαιώματα των ζώων, η οποία διεξάγεται μέσα από ομηρικούς καβγάδες στις στήλες εφημερίδων και περιοδικών, όπως είναι η σύνηθης πρακτική των γάλλων διανοουμένων. Γιατί ένα τόσο ουδέτερο, κατά κάποιο τρόπο, θέμα (ποιος θα μπορούσε να είναι υπέρ της κακοποίησης των ζώων;) έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις; Γιατί στη συζήτηση έχουν εμπλακεί και οι φιλόσοφοι, όπως ο Luc Ferry και ο Alain Finkielkraut, οι οποίοι μαζί με άλλους διανοούμενους, όπως ο Boris Cyrulnik, «ηθολόγος» και νευροψυχίατρος ― συνυπογράφει το βιβλίο «Και τα ζώα έχουν δικαιώματα» ―, αποδίδουν στα ζώα όχι μόνο δικαιώματα αλλά και ανθρώπινες τρόπον τινά ιδιότητες, οι οποίες σε τελική ανάλυση θα έπρεπε να τα προστατεύουν από πολλά πράγματα, κύριο μεταξύ αυτών από το να βρεθούν στο πιάτο μας.

Στο φόντο της συζήτησης υπάρχει η τρέχουσα κόντρα μεταξύ «υγιεινιστών» και «ευζωιστών», που έχει εξελιχθεί σε πόλεμο κανονικό σε ό,τι αφορά το κρασί (βλ. σχετικό άρθρο στο FnL εδώ) και, γενικότερα, η εξάπλωση του πολιτικώς ορθού που εκλαμβάνεται από πολλούς ως απόπειρα περιορισμού των ατομικών ελευθεριών.

Πρόσφατα το περιοδικό Le Point δημοσίευσε ένα άρθρο του συγγραφέα Richard Millet υπέρ της κρεατοφαγίας, το οποίο αξίζει να διαβάσουν οι αναγνώστες του FnL, αν μη τι άλλο γιατί πριν από λίγες εβδομάδες ο Αθήναιος σε έναν από τους βορβορυγμούς του μας προέτρεπε να «αφήσουμε κάτω το ζωάκι» γιατί η «κρίση αξιών» και η «πλάκα που τελείωσε» επιτάσσουν να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με το κρέας.

O Ρισάρ Μιγιέ καταφέρεται εναντίον όσων εξανθρωπίζουν τα ζώα και με υποκρισία ― κατά την άποψή του ― προσπαθούν με ιδεολογικούς ακροβατισμούς να τα εξισώσουν με τους ανθρώπους. Τα ζώα απαιτούν σεβασμό, κατά τον Μιγιέ, τίποτα περισσότερο. 

Ωδή στο κρέας

Του Richard Millet*

«Έχω δει ανθρώπους να πεθαίνουν. Έχω δει ταύρους, γουρούνια και αρνιά να σφάζονται. Δεν εξισώνω τον θάνατο ανθρώπων και ζώων, σε αντίθεση με το ολοένα διογκούμενο νεφελώδες συνονθύλευμα υπερευαίσθητων διανοητών, οικολόγων, διαιτολόγων, ζωόφιλων, ανώριμων ενηλίκων και εφήβων, που σπεύδουν να ταυτίσουν τους φίλους του κόκκινου κρέατος ― αλλά και εκείνους του φουαγκρά ― με απάνθρωπα αρπαχτικά. H αντίφαση αυτή θα είχε σκανδαλίσει την αγροτική κοινωνία μέσα στην οποία μεγάλωσα, στην περιοχή του Λιμουζέν, περίφημη για την κτηνοτροφία της. Εκεί δεν υπήρχε καμία ανεκτικότητα απέναντι στην κακομεταχείριση των ζώων, ανάμεσα στα οποία ζούσαμε με μεγαλύτερη οικειότητα απ’ ότι οι κάτοικοι των πόλεων ζουν με τα ανδρείκελα των ζώων τους.

Η θανάτωση ενός γουρουνιού ήταν αφορμή για τη σύσφιξη των κοινωνικών σχέσεων, με τα ουρλιαχτά του ζώου να θυμίζουν σε όλους εποχές άλλες, της πείνας. Τα αρνιά έκλαιγαν στη θέα του μαχαιριού, τα κουνέλια έτρεμαν, και η βαριοπούλα έστελνε μέσα στη νύχτα τα βοδινά στον άλλο κόσμο. Όλα γίνονταν γρήγορα δίχως μοχθηρία ή χλευασμό· θα έλεγα μάλιστα πως ο κόσμος περιέβαλλε τα ζώα αυτά, που ήταν γι’ αυτόν τροφή, με ένα είδος ιερής αγάπης, μακριά καθώς ήταν από την οποιαδήποτε ιδέα του βιομηχανικoύ σφαγείου, όπως εκείνο στο Σικάγο, ο τρομακτικός ορθολογισμός του οποίου ενέπνευσε τον Χένρι Φορντ με τις αρχές της γραμμής παραγωγής.

Καμία ανάγκη δεν υπήρχε στις αρχέγονες αγροτικές κοινωνίες για δικαιώματα, με τα οποία το λόμπι των υποστηρικτών της ισότητας και της ισονομίας μεταξύ ανθρώπου και ζώου θέλει τώρα να προικίσει τα ζώα, ιδιαίτερα τους σκύλους και τις γάτες. Οι τελευταίες είναι μάλιστα η χειρότερη κατάκτηση του ανθρώπου και το πρώτο ζώο που εξημέρωσε· τα βοειδή ήρθαν δεύτερα.

Μπορούμε να μετρήσουμε πόσο μια κοινωνία έχει καταπέσει από την περίοπτη θέση στην οποία έχει ανεβάσει τους σκύλους της, οι οχλήσεις των οποίων είναι σημαντικές και, γενικότερα, από την ανθρωπομορφοποίηση των κατοικίδιων ζώων. Η τάση προς την εξίσωση ανθρώπου και ζώου είχε, μάλιστα, γίνει αντιληπτή και από τους σταλινικούς διανοητές οι οποίοι οργάνωναν δίκες ζώων, τα οποία αφού ανήγαγαν σε «εχθρούς του λαού» στη συνέχεια βασάνιζαν και εκτελούσαν.

Aυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η εδραίωση ενός περίεργου καθεστώτος «μη ανθρωπίνου ατόμου» για τα δελφίνια, όταν στην πραγματικότητα η ισότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από το σεβασμό προς το ζώο. Και επειδή το θέμα των ζώων εξελίσσεται σε μοτίβο φιλοσοφικό, με τους λάτρεις του κόκκινου κρέατος να θεωρούνται αχρείοι, θα προσθέσω στην κακή μου φήμη πλέκοντας εδώ το εγκώμιο, όχι του βοδινού κρέατος (η ποικιλία του οποίου είναι στη Γαλλία αξιοθαύμαστη, με το ζενίθ της γεύσης να έχει επιτευχθεί χάρη στις ράτσες Λιμουζίν, Σαλέρς και Σαρολέζ, τα κρέατα των οποίων πρέπει να απολαμβάνει κανείς δίπλα στις εξίσου πλούσιες οινολογικές παραλλαγές της Γαλλίας ― αν και το κρασί ανήκει και αυτό στη λίστα υπόπτων των υγιεινιστών) αλλά του αλογίσιου κρέατος. Ακούω ήδη τις φωνές διαμαρτυρίας: καλά το κοτόπουλο, το αρνί, το μοσχάρι, το κυνήγι· ε, όχι και την πιο ευγενή κατάκτηση του ανθρώπου! Μάταια θα παρέπεμπα στον Φλομπέρ· η φράση του που θα μπορούσε να καθαγιάσει το αλογίσιο κρέας, στο λήμμα Άλογο, έμεινε ημιτελής στο «Λεξικό των Προκαταλήψεων» που έγραψε.

Τα περισσότερα καταστήματα που πωλούσαν κρέας αλόγου έχουν πλέον κλείσει. Το κρέας αυτό, αν και πιο νόστιμο και πιο άπαχο από το μοσχαρίσιο, δεν υπάρχει πια παρά μόνο σε μερικά μεγάλα σούπερ μάρκετ. Η Γαλλία ευθυγραμμίζεται με τις αγγλοσαξονικές απαγορεύσεις και ο κόσμος μεταμορφώνεται σε έναν αγγλοσαξονικό εφιάλτη. Σε λίγο για να φάμε κρέας θα πρέπει να πηγαίνουμε σε  λέσχες, όμοιες με εκείνες του Τσέστερτον στο βιβλίο του για τα αλλόκοτα επαγγέλματα.

Αλλόκοτος: αυτό είναι, αναμφίβολα, το επιτιμητικό επίθετο που χαρακτηρίζει πλέον τον κρεατοφάγο. Η κατανάλωση κρέατος ισοδυναμεί σήμερα με αντίσταση στον περιορισμό των ελευθεριών μας, που είναι ο στόχος όσων μηρυκάζουν το χόρτο του διατροφικώς ορθού».

* Ο Ρισάρ Μιγιέ είναι συγγραφέας. Τα πιο πρόσφατα βιβλία του είναι το «L`Etre-boeuf», το «Trois légendes» και το «Une artiste du sexe».

* Η φωτογραφία είναι από μια outdoor καμπάνια της BBDO στην Bangkok