Να είσαι ή να μην είσαι (σωστός): Μοέ ή Μοέτ;

26 Νοεμβρίου 2013
Ντίνος Στεργίδης
H εκμάθηση των γαλλικών είναι ικανή να εκνευρίσει και τον πιο δοκιμασμένο σε ξένες γλώσσες μαθητή. Οι κανόνες μοιάζουν άπειροι και η σωστή άρθρωση των λέξεων μαρτύριο. Τι να κάνουμε, όμως, που η γλώσσα του κρασιού είναι σε ένα μεγάλο βαθμό ταυτισμένη με εκείνη του Μολιέρου;

Σε λίγες εβδομάδες οι αφρώδεις οίνοι θα έχουν την τιμητική τους στην Αθήνα (εκδήλωση Αφρός & Φυσαλλίδες, 15 Δεκεμβρίου, ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία) και δράττομαι της ευκαιρίας για να διορθώσω ένα λάθος γραμματικής που απλώνεται σαν τη φυλλοξήρα από ποτήρι σε ποτήρι και από ουρανίσκο σε ουρανίσκο, προκαλώντας κρίσεις αποπληξίας στους καθαρολόγους των φυσαλλίδων και της σωστής γραμματικής!

Ποιος είναι ο σωστός τρόπος προφοράς του εμπορικού σήματος «Moët et Chandon»; Το ερώτημα έχει τη σημασία του καθότι η συγκεκριμένη μάρκα δεν είναι μόνο παγκόσμιο σημείο αναφοράς και ένα από τα σπάνια Global Brands του κρασιού, αλλά και η Νο 1 σαμπάνια στην Ελλάδα από τότε που υπάρχουν στην Ελλάδα σαμπάνιες. Στα χείλη όλων λοιπόν η Moët et Chandon, συχνά όμως με λάθος τρόπο.

Όπως διαπίστωσα από γρήγορη έρευνα στο Διαδίκτυο το πρόβλημα έχει απασχολήσει οινόφιλους και fashionistas σε πολλές χώρες, γιατί ποιος θέλει να κάνει οινικό και κοσμικό faux pas με ένα ποτήρι σαμπάνιας στο χέρι;

Υπάρχουν δύο «σχολές»: εκείνοι που προφέρουν και εκείνοι που δεν προφέρουν το τελικό «t» της λέξης Moët. Μοέτ ή Μοέ;

Το σωστό είναι Mοέτ. Το «τ» πρέπει να ακούγεται και μάλιστα καθαρά, όπως στις λέξεις: οmellette, brouette, maisonette ― ακόμα κι όταν η λέξη προφέρεται μόνη της, δίχως δηλαδή να ακολουθεί το «et Chandon». Η παρεξήγηση έχει δημιουργηθεί από την ύπαρξη του γνωστού κανόνα, ότι στη γαλλική γλώσσα κάποια από τα τελευταία γράμματα λέξεων δεν προφέρονται (π.χ. η λέξη «et» ― που σημαίνει «και» ― προφέρεται [ε] και όχι [ετ]). Ωστόσο, τα γαλλικά βρίθουν εξαιρέσεων και μία από αυτές αφορά τη λέξη Moët. Τη διαφορά κάνουν τα διαλυτικά επάνω από το γράμμα «e». Πράγματι, εάν δεν υπήρχαν, η λέξη θα προφέρονταν Μοέ (το «ε» ως [é], για τους γαλλομαθείς), με την ίδια λογική που οι λέξεις poulet, parler, nez προφέρονται πουλέ, παρλέ και νε, αντίστοιχα. Ωστόσο η παρουσία των διαλυτικών σημαίνει πως τα δύο γράμματα («ο» και «e») πρέπει να διαβαστούν ξεχωριστά και πρέπει να ακούγεται το γράμμα που ακολουθεί το «ë», ακριβώς όπως στις λέξεις Νoël (Noέλ, τα Χριστούγεννα), Joël (Ζοέλ, όνομα), Ploërmel (Πλοερμέλ, πόλη της Βρετάνης), αλλά και Citroën ― και δεν έχω ακούσει κανέναν στην Ελλάδα να λέει πως οδηγεί Σιτροέ!

Πολλοί προφέρουν δυνατά το «τ» μόνο όταν η λέξη Moët ακολουθείται από το «et Chandon» (δηλαδή «Μοέτ ε Σαντόν») κάνοντας τη γνωστή «liaison» της γαλλικής γλώσσας, όπου το τελικό σύμφωνο μιας λέξης συνδέεται προφορικά με την επόμενη όταν αυτή αρχίζει από φωνήεν (ή ένα h muet ― έναν κανόνα που όλο και περισσότεροι Γάλλοι, συμπεριλαμβανομένου και του κ. Ολάντ, δυσκολεύονται να ακολουθήσουν). Ωστόσο, σύμφωνα με τα προανεφερθέντα, η λέξη πρέπει να προφέρεται Μοέτ έτσι κι αλλιώς.

Και μια και φτάσαμε μέχρις εδώ, να πούμε πως και η λέξη Chandon έχει τη δυσκολία της: το τελικό «n» δεν προφέρεται, ωστόσο σε συνδυασμό με το «ο» που προηγείται, αποτελούν έναν ήχο [on] όπου το [ο] είναι ρηνικό ενώ δεν ακούγεται κανένα [n]. Στο διεθνές φωνητικό αλφάβητο παριστάνεται με το σύμβολο [õ].

Είστε ακόμα εδώ; Με την ευκαιρία αυτή αξίζει να πούμε πως το όνομα της σαμπάνιας προέκυψε από τον Claude Moët ο οποίος ίδρυσε τον οίκο το 1743. Οι πρόγονοι του Κλοντ Μοέτ ήταν Ολλανδοί ―εξ ου και το όνομα που μας έχει δημιουργήσει όλα αυτά τα προβλήματα ― αλλά ο ίδιος γεννήθηκε στη Γαλλία και μάλιστα σε οικογένεια αμπελουργών. Το όνομα Chandon προστέθηκε στη μάρκα το 1832, όταν η κόρη του Pierre-Gabriel Chandon παντρεύτηκε κάποιον από την οικογένεια Moέτ.

Όπως πάντα, στην εκδήλωση Αφρός & Φυσαλλίδες η Moët et Chandon θα παρουσιάσει τις τρεις πιο δημοφιλείς ετικέτες της: την Moët Impériale Brut, μία σαμπάνια που είναι χαρμάνι 100 και πλέον διαφορετικών κρασιών, την ανεπαίσθητα γλυκιά Nectar από τρεις ποικιλίες, Πινο Νουάρ, Πινό Μενιέ και Σαρντονέ και τη σαγηνευτική Rosé Impérial. Εκτός προγράμματος πιθανόν να υπάρχουν και μερικές φιάλες εσοδείας 2004 για τους μυημένους.


* Οι φωτογραφίες είναι από την καμπάνια της Moet et Chandon με τον νέο πρεσβευτή της, τον διάσημο τενίστα Roger Federer

Σχόλια Χρηστών

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να συμμετάσχετε στη συζήτηση

ΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΡΓΙΔΗΣ - 27 Νοεμβρίου 2013

Απάντηση στον κύριο που αμφισβητεί την αξιοπιστία του άρθρου (στο FB δυστυχώς), επειδή έγραψα τη λέξη Νέκταρ στα γαλλικά: διότι, πολύ απλά, είναι εμπορικό σήμα, είναι το όνομα του κρασιού.