Τι είναι η μερέντα;

Το ερώτημα είναι φυσικά ρητορικό. Η αφορμή για να το θέσω ήταν το λανσάρισμα της Merenda σε μορφή παγωτού. Ναι, σωστά το ακούσατε∙ από φέτος το καλοκαίρι βρίσκουμε πια το γνωστό brand της Παυλίδης σε παγωτό κυπελάκι, στα ψυγεία στα σούπερ ή και στα μίνι μάρκετ. Θεωρώ πολύ πιθανό, μάλιστα να πυροδοτήσει και η παγωμένη εκδοχή της Merenda τα συνήθη βογγητά και τους γνωστούς χαρακτηρισμούς (έπος, λατρεία, πάθος, αδυναμία, αρρώστια, αμαρτία, κόλαση και τα συναφή) που ακούγονταν κάθε φορά που κάποιος γεύεται την φουντουκο-σοκολατένια baby αμβροσία.

Δεν ξέρω αν απασχόλησε ποτέ κανέναν να μάθει τι είναι η μερέντα και πως φτιάχνεται, δεδομένου ότι οι δεσμοί της με την παιδική μας ηλικία είναι τόσο έντονοι που το brand Merenda έχει ταυτιστεί, στο συλλογικό ασυνείδητο με μια γλυκιά, αλλά και …αμαρτωλή ανάμνηση. 

Και τη λέω «αμαρτωλή» γιατί κανείς δε αρκέστηκε στη μια και μόνη φέτα του ψωμιού ή του τσουρεκιού που άλειφε η μάνα του με τον παχύρρευστο σοκολατένιο πολτό. Πολλοί περιγράφουν ως αιωνιότητα τις στιγμές αγωνίας που πέρναγαν ενώ καραδοκούσαν να γυρίσει την πλάτη της η μάνα για να χώσουν βιαστικά και τα πέντε παιδικά τους δαχτυλάκια στο βαζάκι και να απολαύσουν το αντικείμενο του πόθου τους, παραδομένοι στο απόλυτο γλυκό-ανταμοιβή, την αγαπημένη τους μερέντα, αυτή την εκμαυλιστική πραλίνα https://www.fnl-guide.com/gr/el/tips-n-tricks/tips-30042018/ φουντουκιού με κακάο, που γέμιζε το στόμα τους γλύκα, ενώ συγχρόνως κόλλαγε, εθιστικά, στο μυαλό τους σαν αληθινό φετίχ.

Ιστορία και ετυμολογία

Θα εξηγήσω πως δικαιολογείται ο χαρακτηρισμός «ανταμοιβή», ανατρέχοντας στις ρίζες της  λέξης “merenda” και συγκεκριμένα στο γερούνδιο, του λατινικού ρήματος merere, που έδωσε στα ιταλικά το meritare (αξίζω), όπου εντοπίζεται η σημασία «κολατσιό» που έχει πάρει σήμερα η λέξη. Κάποια στιγμή το merenda δήλωνε το ενδιάμεσο γεύμα που δινόταν ως ανταμοιβή σε όσους «δούλεψαν» για να το αξίζουν. Από εκεί πέρασε και στο παιδικό κολατσιό, καθώς ταυτίστηκε με τη λιχουδιά που έδιναν μανάδες και γιαγιάδες στα μικρά παιδιά όταν ήταν φρόνιμα και υπάκουα.

Και τι θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη ανταμοιβή – για μικρά και μεγάλα παιδιά – από τη βελούδινη υφή μιας κρέμας φουντουκιού με σοκολάτα, η οποία ως γνωστόν λειτουργεί καθησυχαστικά, «κοιμίζοντας» τα άγχη μας, όταν μάς κυριεύει το στρες; 

Υπάρχουν βέβαια κι άλλες εκδοχές που ετυμολογούν το merenda είτε ως παράγωγο του meridies (μεσημέρι) που δηλώνει το γρήγορο γεύμα, το κολατσιό είτε ως μεταγραφή στα λατινικά της ελληνικής του ουσιαστικού «μερίς» (τμήμα, κομμάτι), που παράγεται από το ρήμα μείρομαι (συμμετέχω, παίρνω μερίδιο και κατ’ επέκταση το μερίδιο μου από το φαγητό), αλλά προσωπικώς δεν τις βρίσκω τόσο πειστικές.

Merenda ή Nutella;

Αιώνιες αντίπαλοι ή απλά δυο διαφορετικές εκδοχές της παιδικής μας αμαρτίας;

Συνήθως οι κολλημένοι με την Merenda τραβάνε κάποιο ζόρι, όταν ακούνε για την ανταγωνίστρια της, τη Nutella. Οι πιστοί της Nutella πάλι ορκίζονται στην πιο πηχτή, πιο συμπαγή και πιο φουντουκένια αμβροσία της Ferrero έχει το πλεονέκτημα να είναι η πρώτη γλυκιά κρέμα σοκολάτας- φουντουκιού. Και έτσι είναι, παρασκευάστηκε στην Ιταλία, το 1946 από τον Pietro Ferrero, διάσημο Ιταλό σοκολατοποιό της Άλμπα και ιδρυτή της Ferrero SpA, γνωστής μας από τα Ferrero Rochers, τα Tic-Tacs και τα σοκολατένια αυγουλάκια Kinder. Η πρώτη "συνταγή" της Nutella ήταν πιο οικονομική εκδοχή της περίφημης gianduja, της πάστας σοκολάτας με τα ψιλοαλεσμένα φουντούκια, που επινόησαν οι ζαχαροπλάστες του Τορίνο, όταν δυσκολεύονταν να προμηθευτούν κακάο εξ αιτίας του εμπάργκο που επέβαλλε ο Ναπολέων σε οτιδήποτε έφτανε στην Ευρώπη μέσω Αγγλίας.

Για την ιστορία, θα πω ότι σε κάποιες αντίστοιχες συνθήκες, ο Πιέρο Φερέρο και ο αδελφός του Τζιοβάνι δημιούργησαν, λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, το Giandujot, έναν πρόδρομο της Nutella. Ανακατεύοντας ένα μέρος σκόνης κακάο και αντικαθιστώντας το υπόλοιπο με ψιλοαλεσμένα φουντούκια, ζάχαρη, φουντουκέλαιο και αποβουτυρωμένο γάλα σε σκόνη. Με αυτή τη γλυκιά κι αρκετά πιο σκληρή κρέμα (κοβόταν με το μαχαίρι), που κυκλοφορούσε τυλιγμένη σε αλουμινόχαρτο μπορούσαν οι μανάδες να γεμίζουν τα ψωμάκια των παιδιών τους με θρεπτική σοκολάτα - κάτι αντίστοιχο με το γαλλικό pain de chocolat. Τότε το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να δημιουργήσουν κάτι το θρεπτικό για τα υποσιτιζόμενα παιδιά του Πιεμόντε. Πολλά χρόνια όμως μετά τον θάνατο του δημιουργού της, το 1964, εκείνη η κρέμα της γέμισης του Giandujot, που αρχικά ονομάστηκε pasta gianduja, τελικώς, κυκλοφόρησε, βελτιωμένη και σημαντικά πολύ πιο σοκολατένια ως Nutella.