Τι είναι η Angostura;

Σίγουρα το πιο αναγνωρίσιμο πικρό στον κόσμο των bitters είναι η Angostura. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό παίζει καταρχήν το χαρακτηριστικά μικρό μπουκάλι της που, παρά το φωτεινό κίτρινο καπάκι του, σχεδόν εξαφανίζεται πίσω από την άσπρη, ατσούμπαλη και δυσανάλογα μεγάλη ετικέτα του, αλλά και συμβάλει και το ότι βρίσκεται σε πρώτη ζήτηση στα πιο πολλά μπαρ του κόσμου, δεδομένου ότι είναι το αμέσως πιο συνηθισμένο υλικό, μετά τα παγάκια. Χρησιμοποιείται ακόμα κι ως μαγειρικό άρτυμα για να προσθέσει μια ξεχωριστή νότα πικράδας στις πιο ετερόκλιτες παρασκευές, από τις μπρουσκέτες, τα dressings της σαλάτας και τον κιμά των burgers μέχρι τις μαρινάδες κρεάτων και πουλερικών.

Το Angostura aromatic bitters ή απλώς Angostura είναι η εξελιγμένη εκδοχή ενός πικρού τονωτικού με στυπτικές και αντιπυρετικές ιδιότητες, το οποίο δημιουργήθηκε αρχικά για φαρμακευτικούς σκοπούς. Η αλκοολική του βάση του ήταν και παραμένει το ρούμι (44,7 % vol.), όπου εκχειλίζονται διάφορες πικρές κι αρωματικές ουσίες από τις οποίες είναι γνωστές η ρίζα γεντιανής (Gentiana lutea), το καρδάμωμο (Elettaria cardamomum), οι φλούδες νεραντζιών, τα γαρυφαλλόκαρφα (Eugenia caryophyllata) και η κινίνη (Cinchona succirubra). Σύμφωνα, βέβαια, με κάποιους ισχυρισμούς στη σύνθεση της μυστικής της φόρμουλας συμπεριλαμβάνεται και ο φλοιός του δέντρου Αγγοστύρα η τρίφυλλος (Angostura trifoliata /Cusparia Febbrifuga), τον οποίο οι ιθαγενείς αυτόχθονες κάτοικοι της Βραζιλίας ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο. Το παράξενο είναι ότι μολονότι οι παραγωγοί του Angostura aromatic bitters πέρασαν δεκάδες χρόνια στα δικαστήρια, προσπαθώντας να κατοχυρώσουν το όνομα “Angostura”, ποτέ δεν επιβεβαίωσαν αν χρησιμοποιούν ή όχι τον φλοιό του δέντρου αυτού στο βάμμα τους.

Η ιστορία της Angostura ξεκινάει πριν περίπου διακόσια χρόνια, όταν ο πρωσικής καταγωγής φαρμακοποιός Johann Gottlieb Benjamin Siegert εγκαταλείπει την πατρίδα του, την Γερμανία, με σκοπό να καταταγεί στον απελευθερωτικό στρατό του Simón Bolívar, όπου και υπηρετεί ως γενικός χειρουργός. Εκεί, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τον πυρετό, τη δυσεντερία και τις γαστρεντερικές λοιμώξεις που θέριζαν τους στρατιώτες – μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και μελέτης των θεραπευτικών τροπικών φυτών, που ενσωμάτωναν και τα πανάρχαια μυστικά της βοτανικής ιατρικής των ιθαγενών της Βραζιλίας – παρουσιάζει, το 1824, ένα «πικρό» ελιξίριο, φτιαγμένο αποκλειστικά από τοπικά υλικά, το οποίο αρχικά ονομάστηκε "Amargo Aromatico" και συνέχισε να λέγεται έτσι για πολλά χρόνια, μέχρι που ο Dr.Siegert μετανάστευσε, μαζί με την οικογένεια του, στο νησί Τρινιδάδ. Όταν κάποια στιγμή οι τρεις γιοι του Johann G.B. Siegert (Carlos, Alfredo και Luis) ανέλαβαν την εταιρία του πατέρα τους, ο Carlos Siegert τελειοποίησε την αρχική συνταγή, δημιουργώντας ένα νέο «πικρό» (bitters), το οποίο έμελλε να γίνει απαραίτητο υλικό για πάρα πολλά κοκτέιλ, αλλά και φαγητά. Γύρω στα 1870  το κατοχύρωσε, μάλιστα, με την επωνυμία "Angostura Aromatic Bitters", επιλέγοντας το Angostura ως αναφορά στην ομώνυμη πόλη της Βενεζουέλας, όπου ο πατέρας τους παρασκεύασε το αρχικό του βάμμα. Η πόλη αυτή, βέβαια, δεν αναφέρεται πια σε κανένα χάρτη της Βενεζουέλας  καθότι, εδώ και χρόνια, έχει μετονομαστεί σε Ciudad Bolivar.

Όταν έσβησαν κι οι τελευταίες φωτιές των πολέμων στη Νότια Αμερική – αν έσβησαν ποτέ – η φήμη του «πικρού» της οικογένειας Siegert εξαπλώθηκε γρήγορα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αγγλία, κι έτσι οι bartenders άρχισαν να το χρησιμοποιούν κατά κόρον σε διάφορα κοκτέιλ, όπως το Manhattan, το Blackthorn, το Bennett ή το Thistle. Βέβαια η πιο ισχυρή της παρουσία είναι το Pink gin: Τζιν με δυο-τρεις σταγόνες Angostura aromatic bitters. Πρόκειται για ένα κοκτέιλ που γεννήθηκε από μια «ανάγκη», όπως θρυλείται. Το οποίο επινόησαν στα μέσα του 19ου αιώνα οι αξιωματικοί του Βασιλικού Ναυτικού της Βρετανίας για να μπορούν να αντέξουν την πικρή γεύση του Angostura bitters. Το ανακάτευαν με Plymouth gin, που είναι πιο «γλυκό», σε αντίθεση με το ξηρό London gin. Κουβαλώντας τη συνήθεια τους πίσω στην Αγγλία, σε μια εποχή που το τζιν άρχιζε να γίνεται είναι πολύ δημοφιλές – εκεί, γύρω στη δεκαετία του 1870 – τα pink gins δεν άργησαν να κατακλύσουν τα βρετανικά μπαρ.

Το λάθος που έγινε… στιλ

Πέρα από το λαμπερό του κίτρινο καπάκι, αυτό που κάνει το μπουκάλι της Angostura bitters να ξεχωρίζει είναι η δυσανάλογα μεγάλη ετικέτα του. Λέγεται ότι όταν ανέλαβαν οι γιοι του Johann Siegert την επιχείρηση του πατέρα τους, έκαναν ότι μπορούσαν για να προωθήσουν το προϊόν τους. Μια από τις σκέψεις τους ήταν να το στείλουν να «κριθεί» σε κάποιο διαγωνισμό. Στη βιάση τους να είναι στείλουν τα δείγματα, ο Alfredo και ο Luis μοιράστηκαν τις ευθύνες: ο ένας ανέλαβε να βρει τα μπουκάλια κι ο άλλος να τυπώσει ετικέτες. Λόγω έλλειψης επικοινωνίας μεταξύ τους κατέληξαν με ετικέτες πολύ μεγάλες για τα μπουκάλια τους ή μπουκάλια πολύ μικρά για τις ετικέτες τους. Όταν συνειδητοποίησαν, βέβαια, το λάθος τους, ήταν πολύ αργά για να το διορθώσουν. Παρότι η Angostura δεν διακρίθηκε, εκείνη τη φορά, κάποιος από τους κριτές πρότεινε στους αδελφούς Siegert να κρατήσουν την ετικέτα, μετατρέποντας της…  σε «σύμβολό» τους. Η πρότασή του έγινε δεκτή και για αυτό κι η Angostura κυκλοφορεί μέχρι σήμερα, περιφέροντας, με στιλ, το λάθος τους. Όσο για τη μορφή του αυτοκράτορα Φραγκίσκου-Ιωσήφ του Α’ της Αυστρίας που φιγουράρει στη βάση της ετικέτας της, ειναι αναφορά στο πρώτο βραβείο που κέρδισε, τελικά, το 1873 στην παγκόσμια έκθεση της Βιέννης.

Από το 2007 κυκλοφορεί και μια δεύτερη εκδοχή της, η Angostura orange bitters, στην οποία κυριαρχεί μεν το πορτοκάλι αλλά συνδυάζονται κομψά τα έλαια των εσπεριδοειδών, με διάφορα εξωτικά μπαχαρικά. Την προτείνουν για να δώσει περισσότερο βάθος στα κοκτέιλ που «χτίζονται» πάνω στο ρούμι, αλλά μπορεί και να μεταμορφώσει ένα dry martini, ή μια σκέτη βότκα ή τζιν, προσθέτοντας τους μια απρόσμενα μπαχαράτη και πικρο-λεμονάτη νότα.