Η μοναδικότητα του καπέλου Παναμά

Ίσως όμως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι το καπέλο του Παναμά προέρχεται στην πραγματικότητα από τον Ισημερινό και όχι από τον Παναμά, όπως υποδηλώνει το όνομα. Ήταν τον 16^ο αιώνα, όταν οι Ισπανοί πάτησαν για πρώτη φορά το πόδι τους στη Νότια Αμερική και είδαν τους ντόπιους που φορούσαν πρόχειρα καπέλα από το άχυρο του φυτού carludovica palmata,  για να προστατευτούν από τον ήλιο. Οι Ισπανοί ενθουσιάστηκαν με τα αυτοσχέδια καπέλα και παρότρυναν τους ντόπιους στην παραγωγή τους με ισπανικές επιρροές. Περνώντας τα χρόνια, αυτά τα χειροποίητα ψάθινα καπέλα απέκτησαν γείσο και έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο ως καπέλα Παναμά.

Στην πραγματικότητα όμως, μόλις το 1800 έφτασαν τα συγκεκριμένα καπέλα στον Παναμά από το Εκουαδόρ. Αυτό συνέβη γιατί υπήρχε μεγάλη ανάγκη για προστασία από τον ήλιο στους εργάτες που κατασκεύαζαν το κανάλι του Παναμά εκείνη την περίοδο. Συχνά δε, λόγω της σφιχτής του πλέξης το χρησιμοποιούσαν και για να μεταφέρουν νερό. Παράλληλα οι ταξιδιώτες άρχισαν να αγοράζουν τα καπέλα που με τη σειρά τους μετέφεραν σιγά σιγά σε όλο τον κόσμο. Γύρω στο 1850, παρουσιάστηκαν μάλιστα για πρώτη φορά σε μια διεθνή έκθεση στο Παρίσι, που σηματοδότησε και τη θέση του καπέλου Παναμά στην ιστορία, τραβώντας την παγκόσμια προσοχή και αποκτώντας μεγάλη φήμη ως αξεσουάρ μόδας στην κοινωνική ελίτ.

Με τη μακρά ιστορία της, η παραδοσιακή τέχνη της χειροποίητης ύφανσης καπέλων toquilla όπως ονομάζονται, έχει μεταδοθεί από γενιά σε γενιά και συνεχίζει να τυγχάνει της παγκόσμιας προσοχής. Η UNESCO (ο Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών) αναγνώρισε πρόσφατα την τέχνη της συγκεκριμένης ύφανσης που γεννήθηκε στον Ισημερινό, ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, όρος που χρησιμοποιείται για να ορίσει πρακτικές, παραδόσεις, γνώσεις και δεξιότητες που μεταδίδονται από γενιά σε γενιά ως μέρος των κοινοτήτων της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Μη ξεχνάμε ότι η χειροποίητη ύφανση του καπέλου Παναμά, γινόταν συνήθως από τεχνίτες στα σπίτια τους, οι οποίοι την ενσωμάτωσαν στην καθημερινότητας τους για ένα επιπλέον ή μοναδικό τους εισόδημα. Φυσικά στις περισσότερες περιπτώσεις, πρόκειται για μια μακρά οικογενειακή κληρονομιά και μέρος της λαϊκής παράδοσης του τόπου. Κάθε καπέλο είναι μοναδικό και μπορεί να χρειάζεται το λιγότερο ένα μήνα για να ολοκληρωθεί από τον τεχνίτη υφαντή.

Το «Carludovica Palmata» είναι ένα φυτό στον Ισημερινό που ανήκει στην οικογένεια των cyclantáceas και το οποίο διαθέτει μοναδικές ιδιότητες. Τα φύλλα του σε σχήμα βεντάλιας, αναπτύσσονται στο άκρο των μακριών στελεχών τους και κόβονται ομοιόμορφα σε λεπτές λωρίδες για να ξεραθούν και να δημιουργηθεί το άχυρο για την δημιουργία των καπέλων Παναμά. Οι πιο σημαντικές φυτείες βρίσκονται στο Manabi (Guayas) και στην περιοχή του Αμαζονίου. Το όνομά του επιλέχθηκε για να τιμήσει τον Carlos IV και τη σύζυγό του Maria Luisa, που προώθησαν τη βοτανική καταγραφή της Νότιας Αμερικής.