Φυσική Αντίσταση αλά Νόσιτερ

Δεν ξέρω πόσοι από τους 500 περίπου θεατές κατόρθωσαν να μείνουν ξύπνιοι κατά τη διάρκεια και των 86’ που διαρκεί το νέο opus του κ. Νόσιτερ, ομολογώ πως δεν συγκαταλέγομαι ανάμεσά τους. Απ’ ό,τι έμαθα εκ των υστέρων οι σκηνές που έχασα ήταν μία παιδαριώδης εξήγηση της φωτοσύνθεσης από έναν οινοποιό που πρωταγωνιστεί στο ντοκιμαντέρ του πρώην οινοχόου και νυν σκηνοθέτη.

Παιδαριώδης όπως όλη η ταινία, για να είμαι κόσμιος. Αλλιώς θα την αποκαλούσα γελοία. Με το κρασί, πάντως, λίγη σχέση έχει. Με την πολιτική, πολύ. Η προβολή της θα έκανε θραύση σ’ ένα από τα summer camps του Σύριζα, κι ας μην καταλάβαινε κανείς το παραμικρό για εδαφολογία και κρασί ―έτσι κι αλλιώς ο αληθινός πρωταγωνιστής της ταινίας είναι το αντικαπιταλιστικό μένος του αμερικανο-βραζιλιάνου σκηνοθέτη.

Η βραδιά στον κινηματογράφο Ideal ξεκίνησε με τον κ. Νόσιτερ παρόντα, να λέει στο ακροατήριο πως ο κόσμος όλος έχει καταρρεύσει, πως τα πάντα πάνε κατά διαόλου. Μνημόνια, κρίση, καταπίεση παντού. Σε όλες τις κοινωνίες της Δύσης οι άνθρωποι έχουν χάσει την ελευθερία τους, η μόνη ελπίδα είναι η δημιουργία θυλάκων αντίστασης, στους αγρούς, μεγαλώνοντας κότες και καλλιεργώντας λαχανικά (βιολογικά, βέβαια). Οι οινοπαραγωγοί της «Φυσικής Αντίστασης» αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση, εξ ου και ο τίτλος της ταινίας.

Στην οποία ταινία ο κ. Νόσιτερ έχει μαζέψει γύρω από ένα τραπέζι 4-5 ιταλούς οινοπαραγωγούς για μια συζήτηση επιπέδου καφενείου, όπου ο καθένας ξεστομίζει το κοντό του και το μακρύ του δίχως ειρμό και σκέψη, όπου το ένα αριστερό κλισέ διαδέχεται το άλλο, μαζί και οι θεωρίες συνομωσίας, όπως ότι κάθε 10 χρόνια οι υπουργοί Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντώνται για να αποφασίσουν κατά πόσο θα μειώσουν τον αριθμό αγροτών της Ευρώπης τα επόμενα 10 χρόνια μέχρι να τον φτάσουν στο 2% όπως είναι στην Αμερική.

Δεν είμαι κριτικός κινηματογράφου για να κρίνω αν αποτελεί σινεμά το να περιφέρεται κανείς στους αγρούς με μία κάμερα που αγόρασε στο σούπερ μάρκετ, να την πηγαίνει πάνω-κάτω και δεξιά-αριστερά σαν να έχει επιληψία, εστιάζοντας αδιακρίτως σε παπούτσια, σκύλους, πάπιες και ερείπια. Οι πρωταγωνιστές-οινοποιοί μπαίνουν-βγαίνουν από το κάδρο εκεί που δεν τους περιμένεις, ενώ κάθε τόσο παρεμβάλονται σκηνές από παλιές ασπρόμαυρες ταινίες, οι οποίες όταν δεν είναι εντελώς ακατανόητες είναι αξιοζήλευτης λεπτότητας στους συνειρμούς που γεννούν, όπως όταν ο «επαναστάτης» οινοπαραγωγός παρομοιάζεται με τίγρη σε κλουβί ή εμείς οι υπόλοιποι με αλυσοδεμένες μαϊμούδες ή γαϊδάρους.

Σκοπός του κ. Νόσιτερ είναι να καταγγείλει την καταστροφή του περιβάλλοντος από τη συμβατική γεωργία και να αποδείξει την ανωτερότητα των φυσικών κρασιών. Και όταν λέμε «καταστροφή του περιβάλλοντος» δεν εννοούμε τίποτα περίχωρα της Ελευσίνας, όχι! Για τον κ. Νόσιτερ κατεστραμμένο περιβάλλον είναι η... Τοσκάνη. Γιατί; Αφενός μεν γιατί όλα είναι πολύ... τέλεια, όπως λέει μία οινοπαραγωγός της Τοσκάνης (γιατί δεν έρχεται να ζήσει στην Ελλάδα;) και αφετέρου γιατί εκεί έχουν αγοράσει σπίτια διάφοροι «πλούσιοι» όπως ο τραγουδιστής Sting.

Πρέπει να υποστεί κανείς περίπου 60’ ανούσιες ανταλλαγές απόψεων μεταξύ Νόσιτερ και οινοπαραγωγών (όπου, μεταξύ άλλων, απορρίπτεται συλλήβδην το σύστημα ελεγχόμενης ονομασίας προέλευσης και μία φοιτήτρια οινολογίας έχει το θράσος να υποστηρίξει μπροστά στην κάμερα πως οι καθηγητές της δίνουν πολύ μεγάλη έμφαση στο πώς φτιάχνεται το κρασί αντί να το τοποθετούν στο «ιστορικό του πλαίσιο» ―πού είσαι αμφιθέατρο της Νομικής!) πριν δει την πιο ενδιαφέρουσα σκηνή του έργου που είναι η σύγκριση μιας φτυαριάς χώματος από ένα κτήμα που καλλιεργείται βιολογικά με εκείνη από το διπλανό κτήμα που καλλιεργείται συμβατικά και δείχνει «νεκρό». Ο Stefano Bellotti στο Πιεμόντε είναι, όντως, ο πιο ενδιαφέρων χαρακτήρας της ταινίας και δικαίως επικεντρώνεται επάνω του ο φακός του Τζόναθαν Νόσιτερ. Αν μη τι άλλο εξηγεί με κάποια λεπτομέρεια τη δουλειά του αντί να αναλίσκεται σε θεωρίες για το σύγχρονο κόσμο και πως θα τον αλλάξουμε (όχι πως δεν το κάνει και αυτό).

Είναι πραγματικά κρίμα ένα τόσο ενδιαφέρον και πραγματικά καίριο ζήτημα για το κρασί, δηλαδή η έρευνα για το έδαφος και το υπέδαφος και η σχέση τους με την έννοια του τερουάρ και το κρασί που προκύπτει, να καπελώνεται από την πολιτική και να γίνεται σημαία του παγκόσμιου «αντικαπιταλιστικού»αγώνα. Είναι εξοργιστικό μια μέθοδος καλλιέργειας (με τα υπέρ και τα κατά της) να ανάγεται σε λύση παγκόσμιας κλίμακας που πρέπει σώνει και καλά να επιβληθεί παντού. Είναι δε τρομακτικό να βλέπεις τον φανατισμό ορισμένων οι οποίοι, κάτω από άλλες συνθήκες, είναι σαφές, δεν θα δίσταζαν να στείλουν όσους διαφωνούν μαζί τους να «σκάβουν χαντάκια», σύμφωνα με την προσφιλή φράση των Μαοϊκών της δεκαετίας του ’70.

Η οικολογία, η προστασία της φύσης, τα αγριολούλουδα, τα σκυλάκια και τα πουλάκια, όλα αυτά είναι ωραία πράγματα, κανείς δεν διαφωνεί. Και οι φάλαινες όλες να σωθούν, ακόμα και οι καρχαρίες. Ωστόσο, μου φαίνεται απόλυτα υποκριτικό και σε τελευταία ανάλυση ρατσιστικό από την πλευρά των καλοζωισμένων Δυτικών τύπου Νόσιτερ και της παρέας του στη «Φυσική Αντίσταση» (ιδιοκτήτες, όλοι, πανέμορφων πύργων και αγροτόσπιτων, να το πούμε και αυτό), να απορρίπτουν με τόση ευκολία την προόδο που έχει γίνει τα τελευταία 50 χρόνια στο χώρο της αγροτικής καλλιέργειας χάρη στην έρευνα των καταραμένων στα μάτια τους πολυεθνικών. Πρόοδο που έχει κατεβάσει το επίπεδο της παγκόσμιας πείνας και φτώχιας σε ιστορικά χαμηλά νούμερα.

Σε ένα ρεπορτάζ, τις προάλλες στη γαλλική τηλεόραση, έδειχναν κάτι κτηνοτρόφους στα βάθη της Αφρικής με κινητά στο χέρι, να λαμβάνουν καίριας σημασίας πληροφορίες για το πού έχει νερό και τροφή για τα ζώα τους. Αγρότες σε καλύβες, με iPads συνομιλούσαν μια χαρά με ειδικούς χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά για το τι θα φυτέψουν (ίσως και μεταλλαγμένα!). Βέβαια, αυτή η εικόνα (και ακόμα χειρότερα εκείνη «αμόλυντων» από τον πολιτισμό φυλών επάνω σε τζιπ αντί σε ζώα ή μέσα σε σπίτια κανονικά αντί σε καλύβες) ενοχλεί αφόρητα την αριστερά του καναπέ γιατί αφενός μεν η τεχνολογία είναι εξ ορισμού κακή (όταν φυσικά τη χρησιμοποιούν άλλοι), αφετέρου δε «χάνονται οι παραδόσεις» (δηλαδή η δυνατότητα του καλοθρεμένου Δυτικού να τραβήξει ωραίες φωτογραφίες των εξαθλιωμένων τριτοκοσμικών με τη Nikonτου).  

Υστερόγραφο:

Για να μη μου καταλογιστεί ιδεολογική προκατάληψη θα ήθελα να υπενθυμίσω τα εξής:

1)  Η εταιρεία μου, Vinetum, είναι εκείνη που μετέφρασε και εξέδωσε στα ελληνικά, το 2009, το ένα και μοναδικό βιβλίο του Τζόναθαν Νόσιτερ, «Κρασί και Εξουσία» επειδή κρίναμε πως είχε πολλά ενδιαφέροντα πράγματα να πει.

2)  Η Vinetumείναι εκείνη που έφερε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το 2007, στα πλαίσια των Διονυσίων, το ζεύγος Lydie και Claude Bourguignon (τους οποίους επικαλείται στην ταινία του ο κ. Νόσιτερ) για μία διάλεξη επάνω στην πρωτοποριακή δουλειά που κάνουν για το έδαφος (την οποία, ειρήσθω εν παρόδω, είναι ζήτημα εάν παρακολούθησαν 30 έλληνες οινοποιοί).

3)  Είμαι ο πρώτος στην Ελλάδα που δημοσίευσε άρθρο για τα Φυσικά Κρασιά, (1/2/2012) εδώ, στο FnL.