Τα θαυμάσια αυστριακά κρασιά του Willi Bründlmayer

Η (οινική) Αυστρία είναι ό,τι θα ήθελε να είναι η (οινική) Ελλάδα: μία χώρα με μικρή παραγωγή από την οποία αντλεί μεγάλη υπεραξία. Τα δύο κράτη έχουν την ίδια περίπου έκταση αμπελώνα, ένα όχι και τόσο λαμπρό οινικό παρελθόν και απευθύνονται αμφότερα σε «ψαγμένους» καταναλωτές. Ωστόσο η αξία των αυστριακών κρασιών είναι πολλαπλάσια εκείνης των ελληνικών. 

Στην Αυστρία υπάρχουν περίπου 15.000 επαγγελματίες αμπελουργοί και 6.000 οινοποιεία-εμφιαλωτές από τα οποία τα 500-700 θεωρούνται «σοβαρά». Στην Ελλάδα, έχουμε κοντά στους 100.000 αμπελουργούς (ο Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου εκτιμά πως 7.000 είναι οι σοβαροί επαγγελματίες, που έχουν πάνω από 20 στρέμματα, το 8% του συνόλου) και 600-700 οινοποιεία από τα οποία τα 150 θεωρούνται «σοβαροί παίκτες». Στην Αυστρία, η παραγωγή του μεγαλύτερου οινοποιείου, εταιρεία Lenz Moser, είναι 16 εκατ. φιάλες, νούμερο σχετικά αστείο για τις μεγάλες ελληνικές οινοποιίες.

Άρα, για το ίδιο μέγεθος αμπελώνα, η αυστριακή οινοβιομηχανία είναι πολύ πιο πλούσια σε oινοποιούς και με καλυτέρη δομή. Στην Αυστρία υπάρχει επίσης υποχρεωτική εισφορά 60€ ανά εκτάριο (10 στρέμματα) που πηγαίνει κατευθείαν στο Austrian Wine Marketing Board, όταν στην Ελλάδα καμία κυβέρνηση από το 2000, που δημιουργήθηκε η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου, δεν έχει δεχθεί τη θέσπιση ανάλογης εισφοράς, παρά τις επανειλλημμένες αιτιάσεις του κλάδου του κρασιού.

Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τα επιχειρήματα που προβάλλει το αυστριακό κρασί για να τονίσει την ιδιαιτερότητά του ― που είναι σχεδόν ίδια με εκείνα που προβάλλει η Ελλάδα για τα δικά της κρασιά ― να είναι πιο αληθινά και πιο πειστικά. «Η Αυστρία δεν είναι Αυστραλία», λέει με έμφαση στις δημόσιες παρουσιάσεις του ο ευφραδής Willi Klinger, διευθυντής μάρκετινγκ του αυστριακού κρασιού, «είμαστε μία μικρή χώρα ― αν και κάποτε ήμασταν μεγάλη! Η Αυστρία έχει παράδοση στη γαστρονομία, έχει καθαρή φύση και γάργαρα νερά καθώς και μερικά από τα καλύτερα κρασιά στον κόσμο τα οποία, δυστυχώς, παράγονται σε πολύ μικρές ποσότητες».

Τα κρασιά της Αυστρίας, λέει η επίσημη ρητορική του Οργανισμού Μάρκετινγκ Αυστριακών Κρασιών, είναι «αυθεντικά» όταν εκείνα του παγκόσμιου αμπελώνα είναι «εμπορικά». Είναι «χειροποίητα» και όχι «βιομηχανοποιημένα». Από «οικογενειακές επιχειρήσεις» και όχι από «μεγάλες εταιρείες». «Ιδιαίτερα» και όχι «ομοιόμορφα». «Φυσικά» και όχι «τεχνολογικά». Πρόκειται για τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα που προβάλλει το ελληνικό κρασί στην επίσημη Πύλη του www.NewWinesOfGreece.com, αλλά για κάποιο λόγο οι Αυστριακοί έχουν πετύχει να περάσουν το μήνυμα καλύτερα.

Το πέτυχαν, γιατί δούλεψαν σκληρά και ομαδικά, ξεκινώντας μάλιστα με πολλά και μεγάλα χάντικαπ, όπως για παράδειγμα το τρομερό σκάνδαλο νοθείας του 1985, όταν ανακαλύφθηκε πως μερικοί οινοπαραγωγοί προσέθεταν διαιθυλενογλυκόλη στα κρασιά τους για να τα κάνουν πιο παχιά (αλλά και δηλητηριώδη). Το αποτέλεσμα ήταν η κατάρρευση των εξαγωγών των αυστριακών κρασιών για δέκα χρόνια.

Ωστόσο είναι ένας λαός που ξέρει καλά να αντιστρέφει καταστάσεις, να μετατρέπει το μειονέκτημα σε προτέρημα· οι ίδιοι οι Αυστριακοί λένε, γελώντας, πως «έχουμε κατορθώσει να κάνουμε τον κόσμο να πιστεύει πως ο Χίτλερ ήταν Γερμανός και ο Μότσαρτ Αυστριακός!». Στο χώρο του κρασιού, πέρα από το σκάνδαλο το οποίο τους οδήγησε στην πλήρη ανασυγκρότηση του οινικού κλάδου, είχαν να αντιμετωπίσουν και ένα πρόβλημα που λεγόταν Grüner Veltliner. Πρόκειται για την ποικιλία-βασιλιά της Αυστρίας ― ένα στα τρία φυτεμένα κλήματα ― ταυτισμένη για πολλά χρόνια με διονυσιακές απολαύσεις στα περίφημα Heuriger (ταβερνούλες-wine bars οινοποιών στα περίχωρα της Βιέννης, όπου το κρασί ρέει σε μεγάλες ποσότητες , βλ. φωτογραφία επάνω), άρα με τη φήμη μιας μέτριας ποιότητας ποικιλίας για «καθημερινά» κρασιά. Βλέπε ροδίτης, βλέπε σαββατιανό.

Κι όμως. Μέσα σε είκοσι χρόνια οι Αυστριακοί κατόρθωσαν να αναστρέψουν εντελώς την εικόνα της Grüner Veltliner και από το «πράσινο σταφύλι από το χωριό Veltliner του Τυρόλου», που είναι η μετάφραση  του ονόματός της, να την κάνουν «εφάμιλλη του ρίσλινγκ», όπως έγραψε το 2006 η Jancis Robinson σε ένα άρθρο της που συζητήθηκε πολύ. (Η ίδια είχε γράψει το 1986, στο βιβλίο της «Vines, Grapes and Wines», πως «αν και η Grüner Veltliner παράγει κρασιά που είναι πάντα καλά, αυτά δεν είναι ποτέ μεγάλα»).

Όλα αυτά, βέβαια, δεν συνέβησαν μόνο χάρη στο μάρκετινγκ. Οι οινοπαραγωγοί της Αυστρίας ξεχύθηκαν λες σε έναν αγώνα δρόμου για το ποιος θα αναδείξει πρώτος τα κρυμμένα μεγαλεία της Grüner Veltliner (και όχι μόνο). Εκατοντάδες χιλιάδες φιάλες αργότερα έχουν κατορθώσει να δώσουν βάθος και υπόσταση σε ένα φαινομενικά μονοδιάστατο κρασί, επενδύοντας στην ανάδειξη των διαφορετικών αμπελοτοπιών τους. Έτσι, άλλο είναι το Grüner Veltliner από γρανιτικά εδάφη, άλλο από αργιλοπηλώδη, άλλο από υφαιστειογενή και πάει λέγοντας. (Το ίδιο έκαναν και με το ρίσλινγκ αλλά αυτό είχε ήδη γίνει, τόσο στην Αλσατία όσο και στη Γερμανία). Όλες οι οργανωμένες γευσιγνωσίες των αυστριακών οινοπαραγωγών επάνω σε αυτό το μοτίβο κινούνται· «εστιάζουμε στην προέλευση και αφήνουμε την ποικιλία να έχει την ευθύνη για το στυλ του κρασιού», μου είπε μια φορά ένας παραγωγός. Στην Ελλάδα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: η διαφοροποίηση από τον γείτονα θεωρείται οινολογικός άθλος, ακόμα και όταν επιτυγχάνεται σε βάρος της προέλευσης.

Η ανάδειξη της ποικιλίας Grüner Veltliner ως ιμάντα μεταφοράς εδαφικών χαρακτηριστικών στη γεύση του κρασιού ήταν σωτήρια για την οινοβιομηχανία της Αυστρίας, πόσο μάλλον που η ποικιλία έχει καθιερωθεί ως γηγενής αυστριακή, άσχετα εάν είναι φυτεμένη και σε άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Ένας από τους παραγωγούς που θεωρούνται πρωτεργάτες στην «αναγέννηση» της Grüner Veltliner είναι ο Willi Bründlmayer στο Langenlois της επαρχίας Kamptal (www.bruendlmayer.at). Μπορεί ο κ. Μπρούντελμαγιερ να μην είναι ο «καλύτερος» παραγωγός της Αυστρίας, τα κρασιά του όμως θεωρούνται πολύ «τυπικά» και άριστοι εκπρόσωποι των ποικιλιών τους. Επίσης, είναι απόλυτα αξιόπιστα, παλαιώνουν θαυμάσια και έχουν πολύ καλή σχέση ποιότητας/τιμής. Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που η αγορά στην Ελλάδα για τα αυστριακά κρασιά είναι μικρή (understatment of the year, που θα έλεγαν οι Εγγλέζοι), η επιλογή της Weingut Bründlmayer από τον Κωνσταντίνο Λαζαράκη για λογαριασμό της Αίολος, ήταν σοφή.

Δοκιμάστε τα όλα, αν μπορείτε, τόσο τα Grüner Veltliner όσο και τα εξαιρετικά Riesling από το φημισμένο αμπελοτόπι Heiligenstein (350 στρέμματα τα 120 από τα οποία ανήκουν στον κ. Μπρούντελμαγιερ). To Grüner Veltliner Ried Loiserberg του 2011, που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή στην αγορά, αλλά και το ίδιο κρασί σε έκδοση Reserve 2008, θα σας εντυπωσιάσει. Τα γκρούνερ βέλτλινερ φημίζονται για την πιπεράτη μύτη τους (το μαύρο πιπέρι είναι το σήμα-κατατεθέν τους) και για την ιδιαίτερα ορυκτώδη γεύση τους. Είναι πεντακάθαρα και σαφή· φρουτώδη και ανθώδη· τραγανά και χυμώδη, φίνα και αναπάντεχα, ενίοτε με ελαφρά αλμυρή επίγευση. Καλό συκώτι νάχει κανείς, είναι ένα κρασί που μπορεί να πίνει, και να πίνει, και να πίνει...