Imagine the city, Φαντασία στην πολιτεία!

-ΣεποιαβάσηθέλατεναπαρέμβετεκαιδημιουργήσατετηνπρωτοβουλίατηςΣυν-ΟικίαςΠιττάκη;

Οι δραστηριότητες και οι επιλογές μας μέσα στην πόλη περιορίζονται πολλές φορές από δυσάρεστες συνθήκες, όπως η ερήμωση και o ελλιπής φωτισμός. Παράλληλα οι δυνατότητές μας για δημιουργικές και ουσιαστικές παρεμβάσεις περιορίζονται λόγω έλλειψης διαδικασιών συμμετοχής των πολιτών και συνεργασίας των φορέων. Όσο περιοριζόμαστε, η πόλη ερημώνει. Αδυνατούμε να την αισθανθούμε οικεία, και έτσι τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα εντείνονται. Η ιδέα της Συν-οικίας προέκυψε από τις κατευθύνσεις αυτές και καθώς εστιάσαμε σε ένα πολύ συγκεκριμένο πρόβλημα, την ερήμωση ενός δρόμου στο κέντρο της Αθήνας, με τη δέσμευση να το λύσουμε άμεσα, συντονίσαμε μια ουσιαστική συνεργασία με την ομάδα εικαστικού φωτισμού BEFORELIGHT, το δήμο Αθηναίων και το χορηγό, την Coca-Cola, εμπλέκοντας ενεργά εκατοντάδες Αθηναίους πολίτες στη μεταμόρφωση ενός «απόμακρου δρόμου» σε οικεία περιοχή.

-Απόπούεμπνευστήκατεγιααυτήτηδράση;

Η έμπνευση για τη Συν-οικία προήλθε από μία ιδέα της ομάδας BEFORELIGHT που την είχε εφαρμόσει για μία μέρα σε ένα δρόμο στη Θεσσαλονίκη σε συνδυασμό με μία πραγματική ανάγκη αλλά και τη δυνατότητα να φωτίσουμε και να ζωντανέψουμε ένα δρόμο στον οποίο φοβόσουν να περάσεις, ενώ βρίσκεται μέσα στο κέντρο της Αθήνας και μόλις λίγα μέτρα από το Μετρό.

-Στησύγχρονηεποχήοιπόλειςκυριαρχούνστηνύπαιθρο. Στομέλλονπροβλέπεταιότιθαγιγαντώσουν, επομένωςπώςθαδιασφαλίσουμετοανθρώπινοκαιποιοτικόστοιχείοσεαυτές;

Το ανθρώπινο και ποιοτικό στοιχείο μπορεί να διασφαλισθεί και εντός πόλης, αρκεί να γίνεται σωστός σχεδιασμός από τον άνθρωπο, για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Οι πόλεις και ειδικά οι ελληνικές, για πολλά χρόνια εξελίσσονταν χωρίς συγκεκριμένη στρατηγική σε σχέση με την ύπαιθρο αλλά ως μοναδικό γνώμονα είχαν την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και κατά συνέπεια την ποιότητα ζωής των κατοίκων των πόλεων. Είναι στο χέρι μας να αντιληφθούμε την προτεραιότητα της διασφάλισης του περιβάλλοντος εντός και εκτός πόλεων και η «γιγάντωση» των αστικών πόλεων να γίνει μέσω της κοινωνικής οργάνωσης-ενεργοποίησης.

-Μιλάτελοιπόνγιααυτοοργάνωση. Πάνωσεποιαβάσημπορείναευδοκιμήσει;

Φανταζόμαστε μια πόλη που αποδεσμεύει την δημιουργικότητα και επιτρέπει την συμμετοχή των πολιτών με διαδικασίες και εργαλεία που δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να μιλήσουν, να ακουστούν, να συνδεθούν και να αναλαμβάνουν συλλογική δράση με νέους τρόπους. Μια πόλη η οποία είναι «ανοιχτή» να μοιραστεί ό,τι γνωρίζει, έτοιμη να εφαρμόσει καινοτομίες σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας... Μια πόλη η οποία αναδεικνύει τη μοναδική της ταυτότητα και διαμορφώνεται από τους ανθρώπους της για τους ανθρώπους της. Σε αυτό το πλαίσιο προσπαθούμε να ενισχύσουμε ουσιαστικές συνεργασίες καθώς και την δημιουργική παρέμβαση των πολιτών εστιάζοντας στις ανάγκες τους μέσα στις σύγχρονες πόλεις και στις προτάσεις μελετητών που τις απαντούν δίνοντας πρακτικές, δημιουργικές και πρωτοπόρες λύσεις. Έτσι μόνο μπορούμε να προσεγγίσουμε πόλεις με λειτουργικά και αισθητικά άρτια έργα, με έργα ανταποδοτικά για τους πολίτες τα οποία παράλληλα να εξασφαλίζουν την ποιότητα ζωής και την εξέλιξη του αστικού πολιτισμού.

-Είναιγεγονόςότιοδημόσιοςχώροςαντιμετωπίζεταιωςπροϊόνπροςπώληση, όπωςαςπούμετοπαραλιακόμέτωποτηςΑθήνας. Κάτιτέτοιοδενεπηρεάζειτηνποιότηταζωήςμας;

Θεωρούμε ότι υπάρχει πάντα η δυνατότητα να αξιοποιείται ο δημόσιος χώρος με όρους που να συμφέρουν όλους τους ενδιαφερόμενους, πολίτες, τοπική κοινότητα, επιχειρήσεις, επενδυτές κ.ά. Όσο δεν αναζητούμε τέτοιου είδους όρους, μοντέλα αξιοποίησης «win-win» και αειφορίας, τα οποία να μπορούν να εξασφαλίσουν την ισορροπία, καταλήγουμε τις περισσότερες φορές σε αλόγιστη εκμετάλλευση του δημόσιου χώρου, η οποία θα λειτουργήσει αργά η γρήγορα εις βάρος μας και εις βάρος του περιβάλλοντος.

Η δική μας απάντηση σε αυτή την πρόκληση είναι να εστιάζουμε στο «πώς» θα γίνει η αξιοποίηση του δημόσιου χώρου αντί στο «ναι ή όχι» στην αξιοποίησή του. Μέσα από τις δράσεις μας προτάσσουμε την ενημέρωση και τη συμμετοχή των πολιτών, τη συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης με τους επιστήμονες και τις επιχειρήσεις και τις ανοιχτές-συμμετοχικές διαδικασίες στη λήψη αποφάσεων. Θεωρούμε ότι τέτοιου είδους διεργασίες αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση στην εξέλιξη και σύνθεση προτάσεων αξιοποίησης προκειμένου αυτές να είναι πραγματικά ωφέλιμες και ανταποδοτικές επενδύσεις τόσο για εμάς όσο και για τις επόμενες γενιές.

-Απότιςπροτάσειςπουπαρουσιάζονταιστο Imagine The City ποιεςενδέχεταιναυλοποιηθούν;

Βασικός στόχος του ITC δεν αποτελεί αυτή καθεαυτή η υλοποίηση έργων. Οι ενέργειες κινούνται σε ένα προηγούμενο επίπεδο που αφορά τη συνολική αλλαγή νοοτροπίας πολιτών και δημοτικών φορέων σχετικά με τους τρόπους που αποφασίζονται και στη συνέχεια προχωρούν σε υλοποίηση έργα δημόσιου ενδιαφέροντος. Ανοίγει το διάλογο μεταξύ δημιουργών, πολιτών και δημοτικών φορέων, διαχέει την πληροφορία και τη γνώση, δημιουργεί τις συνθήκες και προτείνει διαδικασίες που θα οδηγήσουν στο μέλλον σε πιο συμμετοχικές και πιο δημοκρατικές αποφάσεις σε σχέση με τα έργα ανάπλασης, όπως η διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, οι ανοιχτές συζητήσεις και διαβουλεύσεις με το κοινό σε σχέση με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, η από κοινού λήψη αποφάσεων με γνώμονα πάντα το κοινό συμφέρον και όχι τα προσωπικά, ιδιοτελή κίνητρα λίγων.

-Ποιαείναιταπεριθώριαπαρέμβασηςσεέναχώροπουέχειέτσικιαλλιώςσυγκεκριμέναόρια;

Ένας χώρος μπορεί να έχει πολλών ειδών διαφορετικά όρια, σε επίπεδο υλικότητας, κινήσεων, επικοινωνίας, κοινωνικής συνοχής κ.λπ. Όλα αυτά τα όρια τα προσδιορίζουμε εμείς, καθώς και εντός του χώρου διαμορφώνουμε τις συνθήκες ως «υποκείμενα» που ζούμε μέσα σε αυτόν. Πάντοτε θα υπάρχουν περιθώρια παρέμβασης, διότι στην πραγματικότητα εμείς είμαστε που τα θέτουμε.

-Πιστεύετεότιμιαδράσησετοπικόεπίπεδομπορείναδιαχυθείσεπιοευρείακλίμακα;

Φυσικά! Οι δράσεις μας πέρα από τα τοπικά στοιχεία που ενσωματώνουν για να ενεργοποιήσουν τους πολίτες μιας συγκεκριμένης περιοχής και να προκαλέσουν αποτελεσματικές διαδικασίες για έναν τόπο, χρησιμοποιούν τρόπους και μεθόδους που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν σε ευρύτερη κλίμακα.

-Αςδούμελίγοτο Democracy Reborn. Απόποιεςεμπειρίεςεμπνέεστεγιααυτό;

Αυτό που μας εμπνέει περισσότερο στην Ελλάδα είναι η δημιουργικότητα ανθρώπων και ομάδων που συναντάμε διαρκώς μέσα από τις δράσεις μας. Αυτή η δημιουργικότητα υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και στις ασφυκτικές αυτές συνθήκες που επικρατούν σήμερα, αλλά αντί να επικρατεί και να παρασύρει με τη δυναμική της τελικά τείνει να βρίσκεται στο περιθώριο ή να βρίσκει τη διέξοδό της σε άλλες χώρες. Παράλληλα μας εμπνέει το Ελληνικό τοπίο, το σύνολο των στοιχείων που το διαμορφώνει, καθώς και το διανοητικό κεφάλαιο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Το να επανεξετάσουμε τη Δημοκρατία, για εμάς σημαίνει να εντοπίσουμε ακριβώς τους λόγους για τους οποίους η δημιουργικότητα των ανθρώπων δεν συμμετέχει στην πολιτική της χώρας μας, γιατί αφού υπάρχουν τόσες ιδέες, λύσεις, αγαθά και πολιτισμικά στοιχεία του τόπου δεν τους «επιτρέπεται» να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της κοινωνίας και να την εμπνεύσουν; Η έκφραση που έχει επικρατήσει «η Ελλάδα που τρώει τα παιδιά της» είναι μία πρόκληση για εμάς: μέσα από την αναγνώριση των παραπάνω στοιχείων να την ανατρέψουμε και αυτό προϋποθέτει τις ανοιχτές και συμμετοχικές διαδικασίες.

-ΗπερίπτωσητηςΙσλανδίαςόπουτοΣύνταγμαξαναγράφτηκεμετηνενεργόσυμμετοχήτωνπολιτώνκαιστησυνέχειατέθηκεσεδημοψήφισμα, πιστεύετεότιμπορείνααποτελέσειένανσταθμό;

Οποιαδήποτε ενέργεια αναγνωρίζει την αξία της συμμετοχής των πολιτών, χρειάζεται να γίνει αφορμή προβληματισμού και παρατήρησης για τους Έλληνες. Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες είναι θεσμοθετημένες τέτοιες διαδικασίες σε ποικίλες περιπτώσεις της πολιτικής ζωής της κοινωνίας. Οι πολίτες συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από θέματα που αφορούν στη συνοικία τους μέχρι ζητήματα που αφορούν σε ολόκληρη την πολιτεία. Η Ισλανδία αποτελεί ένα ηχηρό παράδειγμα από τη στιγμή που ενθάρρυναν τη συμμετοχή για ένα τόσο θεμελιακό θέμα όπως είναι οι Συνταγματικοί θεσμοί της χώρας. Η πολιτική ηγεσία της Ισλανδίας επικαλέστηκε τη Δημοκρατία ως τη μόνη οδό για να αποκαταστήσουν την κοινωνική συνοχή και τις σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και κράτους. Τι άλλο χρειάζεται σήμερα η Ελλάδα για να ανακάμψει;

-Πώςμπορείνασυνδιαμορφώσειτησυνολικήμαςταυτότηταηαρχιτεκτονική;

H αρχιτεκτονική και δη το κτισμένο περιβάλλον των πόλεων, επηρεάζουν την ανθρώπινη ψυχολογία, τις δραστηριότητες και τις εκφάνσεις σε πολύ μεγάλο βαθμό, όπως κάθε περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει, δρα και κοινωνικοποιείται ο άνθρωπος. Πέρα από την αισθητική αρτιότητα, τη φιλική κλίμακα και τη λειτουργικότητα, η αρχιτεκτονική των δημόσιων χώρων οφείλει να καλύπτει τις ανάγκες του ανθρώπου για κοινωνικοποίηση, συνάθροιση, συλλογικότητα αλλά και ιδιωτικότητα, ασφάλεια... Ενώ λοιπόν ένα «σωστά» διαμορφωμένο περιβάλλον μπορεί να κάνει το άτομο κοινωνικό, δραστήριο, ενεργό και συμμετέχον, το αντίθετο μπορεί να το καταστήσει αδιάφορο, αμέτοχο, έχοντας ελάχιστη αλληλεπίδραση με το χώρο και τους γύρω του. Η εύστοχη διαπίστωση του αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη «Πες μου πώς χτίζεις, να σου πω ποιος είσαι» συνοψίζει το μέγεθος της επιρροής της αρχιτεκτονικής στην ταυτότητά μας σαν μονάδες αλλά και σαν μέρη του κοινωνικού συνόλου.

-Τισημαίνειγιασαςοδημόσιοςαστικόςχώρος;

Εκεί που τελειώνει ο ιδιωτικός μας χώρος, βρίσκεται το όριο του δημόσιου χώρου, ο χώρος που χρησιμοποιούμε από κοινού οι κάτοικοι της πόλης. Θέλουμε να βλέπουμε την πόλη που ζούμε σαν το μεγάλο μας σπίτι. Στα ελληνικά χωριά το σκαλάκι που έπρεπε να φτιαχτεί στο δρόμο μπροστά στο σπίτι σου, το βάψιμο και η συντήρησή του ήταν δική σου δουλειά. Είναι κάτι λίγο που μπορούμε να κάνουμε για την πόλη μας που την αγαπάμε. Για αυτό το λόγο, προσπαθούμε να ενισχύσουμε τη δημιουργικότητα και τη συνδεσιμότητα και αυτά τα χαρακτηριστικά να υπάρξουν και μέσα στους πολίτες. Υποστηρίζουμε την αυτοοργάνωση των πολιτών που κινείται σύμφωνα με την αγάπη για τον τόπο, την έμπνευση, την παιδική δημιουργικότητα και το αχόρταγο για το καλό του τόπου τους. Των υπεύθυνων, δραστήριων και συλλογικών πολιτών. Για μια γειτονιά που σου δίνουν τα κλειδιά να ανοίξεις και μετά να κλειδώσεις και να τα φέρεις πίσω, που ένα τηλεφώνημα συσπειρώνει άμεσα τους ανθρώπους της και που οι κυρίες φτιάχνουν νοστιμότατο γλυκό από τις νεραντζιές στα πεζοδρόμια της πόλης.

-Ποιαθαείναιταεπόμεναβήματάσας;

Όσον αφορά τη Συν-οικια Πιττάκη, ευελπιστούμε ότι μέσα από ένα ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό του δήμου Αθηναίων για την αναγέννηση του κέντρου, το συμμετοχικό αυτό έργο θα δημιουργήσει νέες δυνατότητες για οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, δημιουργώντας ένα νέο σημείο έλξης στην περιοχή. Οι διεργασίες της ΣΥΝ-ΟΙΚΙΑΣ θα συνεχιστούν για τον επόμενο χρόνο, εξασφαλίζοντας τη συντήρηση και εξέλιξη του έργου, με επιπλέον παρεμβάσεις και ατμοσφαιρικές εκδηλώσεις. Πέραν αυτού του έργου, βρισκόμαστε σε συζητήσεις με δήμους, χορηγούς και δημιουργικές ομάδες ανά την Ελλάδα ώστε να αναπτυχθούν παρόμοια έργα με το μήνυμα «ΣΥΝ-ΟΙΚΙΑ, κάνουμε την πόλη πιο οικεία».

-Καιτέλος, πώςσυνδέεταιτο Democracy Reborn μετο Imagine the city;

Στις εκθέσεις Imagine the City προκαλούμε την ενημέρωση των πολιτών για τις δημιουργικές προτάσεις ανάπλασης που έχουν αναπτυχθεί για την πόλη τους και το διάλογο μεταξύ των μελετητών και των πολιτών. Μία τέτοια διαδικασία είναι ωφέλιμη τόσο για τους μελετητές, που σχεδιάζουν προτάσεις και λύσεις για τις πόλεις, όσο και για τους πολίτες που τις χρειάζονται και θα επηρεάσουν την καθημερινότητά τους.

Στο Politeia 2.0 – Democracy reborn θέλουμε να μεταφέρουμε με πιο άμεσο τρόπο αυτή τη φιλοσοφία στην πολιτική. Το να επιτρέπεις το δημιουργικό κοινωνικό διάλογο πέρα από τις κομματικές γραμμές ή την εξέλιξη και τη σύνθεση απόψεων και προτάσεων για τα δημόσια έργα ανάπλασης ή και για κάθε θέμα που αφορά στα κοινά, το θεωρούμε απαραίτητη προϋπόθεση του υγιούς αστικού πολιτισμού και του πολιτισμού στην πολιτική. Μία τέτοια φιλοσοφία θα έπρεπε να πηγάζει από τους ίδιους τους Συνταγματικούς-πολιτικούς θεσμούς της χώρας και αυτή είναι η πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η γενιά μας: να κατανοήσει και να σχεδιάσει μία νέα κοινωνική συμφωνία που να επιτρέπει τη συμμετοχή και τον διάλογο μεταξύ των πολιτών.

Περισσότεραστοwww.imaginethecity.gr

ΤηνομάδασυντονισμούαποτελούνοιΜαίρηΚαρατζά, ΜαίρηΠαλμούτσου, ΒασίληςΝτόβρος, ΚατερίναΓρηγοροπούλου, ΠολύδωροςΚαρυόφυλλης, ΑλέξανδροςΝούσιας, ΣτεφανίαΞυδιά, ΚωστήςΣυκιώτης, ΜαρίαΨαρρού, ΧρήστοςΔημολίκας, ΒασίληςΚουτούβαλης.