Η Fete des Vignerons ως εθνικό σύμβολο της Ελβετίας

Σήμερα, 1η Αυγούστου, είναι η εθνική γιορτή της Ελβετίας και θα ήταν πρέπον να σηκώναμε ένα ποτήρι chasselas (εθνική ποικιλία αμπέλου) στην υγεία της ελβετικής συνομοσποδίας που ιδρύθηκε πριν από 728 χρόνια, το 1291. Κάτι τέτοιο, όμως, θα ήταν δύσκολο έως και αδύνατο εδώ στην Ελλάδα, δεδομένου ότι οι Ελβετοί έχουν την κακή συνήθεια να πίνουν οι ίδιοι όλη, σχεδόν, την ποσότητα των κρασιών που παράγουν, με αποτέλεσμα η παρουσία τους στο εξωτερικό να είναι εξαιρετικά σπάνια! Πέραν τούτου είναι και ακριβά, όπως όλα τα πράγματα στην Ελβετία, εξάλλου.

Η ζωή στην Ελβετία είναι ακριβή γιατί οι κάτοικοί της έχουν κατορθώσει να δημιουργήσουν μία χώρα πραγματικά αξιοζήλευτη η οποία, όπως έγραφε πρόσφατα ο πολιτικός και δημοσιογράφος Roger Koppel, «ενσαρκώνει με πολλούς τρόπους όσα ο περισσότερος κόσμος λαχταρά αλλά δεν έχει: ειρήνη, ελευθερία, δημοκρατία, άσπιλο περιβάλλον, κοινωνική μέριμνα, οικονομική ευδαιμονία και ανθρώπινα δικαιώματα που εξασφαλίζουν στους ελβετούς πολίτες περισσότερη εξουσία από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο». 

Τα αγαθά αυτά οι Ελβετοί ξέρουν να τα εκτιμούν και να τα υπερασπίζονται. Γνωρίζουν, επίσης, πως τα οφείλουν στο συλλογικό τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία τους. Τη συλλογικότητα αυτή γιορτάζουν σήμερα οι Ελβετοί και αυτήν ανέδειξαν πρωτίστως στο υπερθέαμα που αποτελεί την καρδιά της φετινής Fete des Vignerons (Γιορτή των Οινοπαραγωγών).

Για τη Fete des Vignerons έγραψα εδώ πριν από μερικές εβδομάδες και πρόσφατα είχα την ευκαιρία να τη ζήσω από κοντά χάρη στη φιλοξενία της Swiss International, που είναι από τους βασικούς υποστηρικτές της. Αναφέρομαι στον εθνικό αερομεταφορέα της Ελβετίας, όχι μόνο επειδή μού εξασφάλισε ένα από τα περιζήτητα εισιτήρια για την κεντρική παράσταση, αλλά γιατί αποδεικνύει τη σημασία που έχει η γιορτή αυτή για όλη την Ελβετία κι ας αφορά μόνο το κρασί. Όσο κι αν προσπαθώ, δεν μπορώ να σκεφτώ περίπτωση άλλη χώρας που, με αφετηρία το αμπέλι και το κρασί, οργανώνει μία εκδήλωση με την εμβέλεια και την απήχηση της Fete des Vignerons.

Υπενθυμίζω επιγραμματικά πως η Fete des Vignerons είναι μία γιορτή που οργανώνεται από το 1797 κάθε περίπου 25 χρόνια («μία φορά κάθε γενιά») στην πόλη Vevey, με σκοπό να βραβεύσει τον καλύτερο αμπελουργό της περιοχής. Επ’ ευκαιρία της βράβευσης στήνεται μία παράσταση-υπερπαραγωγή, τύπου τελετή λήξης Ολυμπιακών Αγώνων, η οποία αναπαράγεται 18 φορές μπροστά σε 20.000 θεατές σε ένα εφήμερο υπαίθριο θέατρο που στήνεται για το σκοπό αυτό. Φέτος είναι η 12η φορά που διοργανώνεται η γιορτή αυτή και μέχρι τις 11 Αυγούστου που θα λήξει, αναμένεται να προσελκύσει στο Vevey πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες. Το κόστος διοργάνωσής της έφτασε τα 100 εκατ. ελβετικά φράγκα.

Πέρα από τις αμέτρητες γευσιγνωσίες και ευκαιρίες να φάει και να πιει κανείς σε όλο το Vevey ―πρωτίστως κατά μήκος της λήμνης της Γενεύης― η Fete des Vignerons είναι ένας αναπάντεχος καθρέφτης της ελβετικής ψυχής. Παρά τη γιγάντωσή της, συνεχίζει να διατηρεί έντονα τα τοπικά χαρακτηριστικά και να προβάλλει τον πανέμορφο αμπελώνα του Λαβό, ο οποίος επεκτείνεται κατά μήκος της λίμνης σε μικροσκοπικές πεζούλες. Καθ’ όλη τη διάρκεια της γιορτής, που διαρκεί τρεις εβδομάδες, τα υπόλοιπα καντόνια της Ελβετίας έχουν η κάθε μία την τιμητική τους μία διαφορετική ημέρα, με παρελάσεις, μουσικές παραστάσεις, γευσιγνωσίες οίνων και τοπικών σπεσιαλιτέ.

Ωστόσο, κεντρικός πόλος έλξης της γιορτής είναι αναμφίβολα η παράσταση που δίνεται κάθε βράδυ στο υπαίθριο θέατρο του Vevay δίπλα στη λήμνη. Πρόσφατα βρήκα στα αρχεία μου ένα παμπάλαιο βιβλίο που είχα αγοράσει σε ανύποπτο χρόνο σε ένα παλιατζίδικο του Παρισιού (χωρίς δηλαδή να γνωρίζω καν τι είναι η Fete des Vignerons) με ζωγραφικές αναπαραστάσεις από τις πομπές των διαφόρων αδελφοτήτων και συντεχνιών στη γιορτή του 1889. Ήδη, τότε, οι συμμετέχοντες φορούσαν καταπληκτικές στολές και κατέβαιναν στην πόλη με τα διακοσμημένα κάρα τους και τις μουσικές τους, ενώ ο βραβευμένος αμπελουργός έκανε το γύρο του θριάμβου μέσα στην πόλη. Φέτος, έτυχε να φτάσουμε στο Vevay νωρίς το πρωί την επόμενη της βράβευσης του νικητή και πετύχαμε τον «βασιλιά» της βραδιάς, Jean-Daniel Berthet, με το στέμμα του και τα μετάλλιά του, να κάνει βόλτες μέσα στην πόλη μαζί με τους άλλους βραβευμένους αμπελουργούς, να σταματούν για καφέ και να χαιρετιούνται με τους κατοίκους και τους τουρίστες. Λίγα έχουν αλλάξει τελικά μέσα σε 130 χρόνια! (Ο κ. Μπερτέ είναι αμπελουργός το επάγγελμα και ονειρεύεται να επισκεφθεί ελληνικό νησί, αλλά οι διακοπές του είναι μόνο τον Φεβρουάριο).

Εξέλιξη είναι, βέβαια, η κεντρική παράσταση η οποία φέτος ήταν μεγαλύτερη και πιο εντυπωσιακή από κάθε άλλη φορά. Με 5.000 ηθοποιούς-κομπάρσους εκ των οποίων οι 900 αποτελούσαν τη χορωδία (όλοι τοπικοί εθελοντές) και τη μεγαλύτερη φωτιζόμενη LED σκηνή στον κόσμο, ο σκηνοθέτης Daniele Finzi Pasca και η χορογράφος Julie Hamelin δημιούργησαν μία επική παράσταση 2,5 ωρών με αναφορές στα ήθη και έθιμα της περιοχής, που ολοκληρώθηκε με το εθνικό άσμα των Ελβετών, το Ranz des Vaches, με 40 καταπληκτικές αγελάδες επί σκηνής και τους Ελβετούς να ανάβουν τα κινητά τους σαν σε συναυλία ροκ, τραγουδώντας «Lyoba», που είναι το κάλεσμα του κτηνοτρόφου προς την αγελάδα, για το άρμεγμα. (Για να επιλεγούν, οι αγελάδες πέρασαν από καλλιστεία όπου κρίθηκαν, μεταξύ άλλων, για τον βηματισμό τους, ενώ υπήρξαν και διαμαρτυρίες από κτηνοτρόφους γιατί επιλέγησαν αγελάδες μόνο από το καντόνι του Vaud. Η αγελάδα είναι σύμβολο της Ελβετίας εξίσου σημαντικό με τα ρολόγια και τις τράπεζες!).

Εντύπωση μου έκανε πως, καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης δεν υπήρξε η παραμικρή γλωσσική παραχώρηση. Όλα στα γαλλικά! Τίποτα στα γερμανικά (60% της Ελβετίας), στα Ιταλικά ή στα Αγγλικά. Το πιο εντυπωσιακό, όμως, είναι ότι αυτό ουδόλως φάνηκε να ενοχλεί τους υπόλοιπους Ελβετούς, όπως διαπίστωσα ρωτώντας, καθώς η συλλογικότητα εδώ εκφράζεται με τη λογική του «live and letlive», κάτι που θα ήταν μάλλον αδιανόητο σε άλλες δίγλωσσες χώρες (το Βέλγιο μου έρχεται στο νου).

Θα άξιζε, λοιπόν να πάει κανείς ως το Vevay για τη Fete des Vignerons, τώρα ή σε… 25 χρόνια; Η απάντησή μου είναι ναι, εφόσον τη δει κανείς μέσα από το πρίσμα των τοπικών παραδόσεων που θα του δώσουν κάποια κλειδιά ανάγνωσης, τόσο του θεάματος όσο και της υπόλοιπης γιορτής. Σημειωτέον ότι στην περιοχή υπάρχουν εξαιρετικά εστιατόρια, οινοποιεία και μουσεία, αλλά για όλα αυτά, προσεχώς.