Αν με ρωτούσε κάποιος να του πω ποια πόλη πιστεύω πως θα είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, και όχι μόνο γαστρονομικού, για τα επόμενα χρόνια θα έλεγα αυθόρμητα η Καλαμάτα. Μιλώντας με σύγχρονους όρους η Μασσαλία του Μωριά, όπως είχε χαρακτηριστεί στο παρελθόν, διαθέτει πλούσια αποθεματικά τα οποία παραμένουν ανεκμετάλλευτα.
Η Καλαμάτα είναι γνωστή από την αρχαιότητα με το όνομα Φαρές. Το σημερινό της όνομα το οφείλει μάλλον στους καλαμιώνες της περιοχής ή, κατά μια άλλη εκδοχή, στην εκκλησία της Παναγίας της Καλομάτας που βρισκόταν στην περιοχή του Κάστρου. Η Καλαμάτα αναπτύσσεται κατά τον 13ο μ. Χ. αιώνα και μέσα από μια διαδοχική ιστορία κατακτήσεων [Φράγκοι, Ενετοί, Οθωμανοί], φθάνει έως τον 19ο αιώνα, όταν οι Κολοκοτρώνης και Μαυρομιχάλης την απελευθερώνουν από τους Τούρκους στις 23 Μαρτίου του 1821 σηματοδοτώντας την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Στο τέλος του 19ου αιώνα κατασκευάζεται το λιμάνι της που σηματοδοτεί την ανάπτυξη με κύριο όπλο την ελιά και το λάδι, ανάπτυξη που κρατά μερικές δεκαετίες πριν δώσει τη θέση της σε μια παρατεταμένη ύφεση που έφτασε ως τις ημέρες μας. Το 1986 οι καταστροφικοί σεισμοί της Καλαμάτας προξενούν εκτεταμένες ζημιές και δεν αφήνουν κανένα σπίτι ανεπηρέαστο. Από τότε η Καλαμάτα βρίσκεται σε μια προσπάθεια ανασυγκρότησης που σιγά σιγά αποδίδει «καρπούς».
Η ελιά Καλαμών ένα brand από το παρελθόν
Η Καλαμάτα είναι ταυτισμένη με την ελιά καθώς αποτελεί τον καρπό του πλούτου της. Η ελιά Καλαμών, Προστατευμένης Ονομασίας Προέλευσης, υπήρξε για πάρα πολλές δεκαετίες η αιχμή του δόρατος για την ανάπτυξη της Καλαμάτας, ενώ και σήμερα η χαρακτηριστική μυρωδιά των ελαιοτριβείων κυριαρχεί συχνά πυκνά στον αέρα της πόλης. Εντούτοις, ο χαρακτηρισμός ΠΟΠ φάνηκε να εγκλωβίζει την περιοχή καθώς έφθασε σήμερα να παράγει μόνο το 4% της συνολικής παραγωγής επιτραπέζιας ελιάς. Το ισχυρό brandτης ελιάς δεν βοηθά πλέον την Καλαμάτα που αναζητά νέους τρόπους εκμετάλλευσης της. Στην περιοχή επίσης καλλιεργούνται κυρίως οι ελαιοποιήσιμες ποικιλίες Κορωνέικη και Μαυρολιά.
Η εύφορη Μεσσηνιακή γη αλλά και η θέση της Καλαμάτας στην κορυφή του Μεσσηνιακού κόλπου ανέδειξαν σημαντικά προϊόντα και επιχειρήσεις που δείχνουν πλέον να βιώνουν μια δεύτερη ανάπτυξη. Σε αυτό συνέτεινε καθοριστικά ο νέος αυτοκινητόδρομος που έφερε την Καλαμάτα μόλις 2 ώρες και 20 λεπτά από την Αθήνα με άνετη οδήγηση. Είχα την τύχη να δοκιμάσω την αισθητή αλλαγή του αυτοκινητόδρομου με το νέο Volvo V60, που έκανε το ταξίδι πραγματική απόλαυση με ασφάλεια και άνεση. Τέλος, σημαντικός παράγοντας εξέλιξης είναι και το αεροδρόμιο, που έγινε διεθνές για να μπορεί να δέχεται τα charters από το εξωτερικό.
Δίπλα στην ελιά και το λάδι συστρατεύονται πλέον προϊόντα όπως τα σύκα που, παρά την απαξίωση που γνώρισαν τα προηγούμενα χρόνια, επιστρέφουν δριμύτερα και σε διάφορες μορφές. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα των ζαχαροπλαστείων Αθανασίου που προσφέρουν προϊόντα σύκου ακόμη και σε chutney.
Παραγωγή και ανάπτυξη
Μια ακόμη επιχείρηση που δεσπόζει στην περιοχή είναι η ποτοποιία Καλλικούνη, η παλιότερη στην Ελλάδα ήδη από το 1850, που παράγει εξαιρετικά αποστάγματα σε ποικιλία γεύσεων και ειδών. Είχα την τύχη να περιηγηθώ στις εγκαταστάσεις της Μεσσηνίας και να δω από κοντά τον νέο χώρο της κάβας που μόλις ολοκληρώθηκε. Ένας φιλόξενος χώρος που περιλαμβάνει την ιστορία 160 ετών που ξεκινά από το ούζο και φθάνει έως το Old Sport Gin, το τελευταίο δημιούργημα Καλλικούνη. Στο χώρο αυτό παλαιώνουν υπομονετικά τα βαρέλια του μπράντι ενώ ο επισκέπτης μπορεί να δοκιμάσει από την ποικιλία των γεύσεων και των αποσταγμάτων.
Το Old Sport είναι ένα premium αρωματικό gin διπλής απόσταξης τον χαρακτήρα του οποίου δίνουν 8 διαφορετικά βότανα αλλά και η παρουσία μαστίχας στη συνταγή. Η προσπάθεια της ποτοποιίας Καλλικούνη αυτή είναι σε απόλυτη σύμπλευση με την αλλαγή που συντελείται στην ευρύτερη περιοχή για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων με σαφή προσανατολισμό και όραμα και με τη χρήση σύγχρονων τεχνικών προώθησης όπως η συσκευασία, το marketing και η χρήση των νέων τεχνολογιών.
Στην εξαιρετικά φιλόξενη συνάντηση που είχαμε με τον κ. Γιώργο Καλλικούνη μας έκανε την τιμή να μας παρουσιάσει και να μας «φιλέψει» με την πιο πρόσφατη δημιουργία του, που μόλις κυκλοφόρησε στην αγορά, το λικέρ με φυσικό χυμό βύσσινο 21% αλκοολικών βαθμών που κατά την άποψη μου συγκαταλέγεται στα κορυφαία ελληνικά λικέρ αυτού του είδους με βάση το μπράντι της ίδιας εταιρείας.
Μια ακόμη γνωστή επιχείρηση της Καλαμάτας που δραστηριοποιείται στον τομέα των τροφίμων είναι ο Παπαδημητρίου με το πολύ γνωστό πλέον βαλσαμικό ξίδι του αλλά και τις μουστάρδες με βότανα και λάδι της μεσσηνιακής γης. Το ξίδι παρασκευάζεται από σταφύλια της περιοχής χωρίς τη χρήση συντηρητικών και χρωστικών ουσιών, γεγονός που τοποθετεί τα προϊόντα Παπαδημητρίου στα κορυφαία στο είδος τους. Χαρακτηριστικό των συσκευασιών η αναγραφή του ονόματος της Καλαμάτας που μαρτυρά έντονα τη δυναμική του τόπου στην ανάπτυξη των προϊόντων.
Τα σύκα της Καλαμάτας ξανακερδίζουν σιγά σιγά τη χαμένη δυναμική τους και μπαίνουν δυνατά στο παιχνίδι της γαστρονομίας τόσο σε επίπεδο προϊόντος όσο και στις συνταγές της μεσσηνιακής κουζίνας, ενώ τα λεμόνια και τα πορτοκάλια διεκδικούν πρωταγωνιστικό ρόλο στην παρασκευή λικέρ και γλυκών.
Αφού το έφερε η κουβέντα στα γλυκά, θα πρέπει να γίνει μια ιδιαίτερη αναφορά καθώς στην Καλαμάτα δεσπόζει ένα όνομα και αυτό όχι άδικα. Τα ζαχαροπλαστεία Αθανασίου θα τα αναγνωρίσετε αμέσως από την χαρακτηριστική μοντέρνα ταυτότητα και το ελκυστικό στήσιμο των καταστημάτων τους. Όλα τα προϊόντα είναι δικής τους παραγωγής ενώ πολλά από αυτά γίνονται επιτόπου και παρουσία του πελάτη. Προφιτερόλ, μιλφέιλγ, κουλούρια, σοκολατάκια, μάντολες, παστέλια, τούρτες, γλυκά και φυσικά τα τοπικά λαλάγγια όλα εξαιρετικά φροντισμένα, φρέσκα και κατάλληλα παρουσιασμένα με ευγένεια και αισθητική.
Δοκίμασα υπέροχη πορτοκαλόπιτα με τοπικά πορτοκάλια, γαλακτομπούρεκο με πλούσια αλλά ισορροπημένη κρέμα και σωστό σιρόπι, μεσσηνιακά σύκα με επικάλυψη σοκολάτας, γλυκόξινο chutney φρέσκων σύκων με μπαχαρικά και ξίδι, ενώ φεύγοντας, ένα κυπελλάκι παγωτό με κομμάτια μπισκότου επιβεβαίωσε τη φήμη για το καλύτερο παγωτό της πόλης. Συνομιλώντας με την κυρία Αθανασίου συνειδητοποίησα πως η ποιότητα των προϊόντων της αλυσίδας είναι αποτέλεσμα της ποιότητας της πρώτης ύλης σε συνδυασμό με την ποιότητα των ανθρώπων της, που με ευγένεια και αισθητική παραδίδουν ένα εξαιρετικό παράδειγμα τοπικής ανάπτυξης και όχι μόνο. Η αλυσίδα των καταστημάτων Αθανασίου διαθέτει ήδη δύο υποκαταστήματα στον Παναμά και ετοιμάζεται για άλλα δύο προσφέροντας καλαματιανές λιχουδιές στην κεντρική Αμερική.
Φαγητό και ποτό
Το φαγητό στην Καλαμάτα βρίσκεται και αυτό σε μεταβατικό στάδιο, όπως ολόκληρη η πόλη, καθώς παρά το πλήθος των καταστημάτων εστίασης υπάρχει ακόμη αρκετός δρόμος μπροστά. Είναι λογικό σε μια περιοχή που δεν ήταν μέχρι πρόσφατα τουριστική, η γαστρονομική «ανησυχία» να αφορά λιγοστούς. Και αυτό όμως αλλάζει σιγά σιγά καθώς επαγγελματίες της εστίασης επενδύουν στην Καλαμάτα, τόσο οικονομικά όσο και συναισθηματικά, αναδεικνύοντας την πρώτη ύλη και τον τοπικό χαρακτήρα των γεύσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η «Καντοίνα», μεζεδοπωλείο της νέας εποχής, που έστρωσε τα τραπέζια της για πρώτη φορά λίγο πριν το Πάσχα στην Σκεπαστή Αγορά της πόλης. Στην αγορά καθημερινά γίνονται οι αγοροπωλησίες αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων από μικρούς παραγωγούς μια διαδικασία ουσιαστική όσο και ελκυστική. Από εδώ η Καντοίνα προμηθεύεται κάθε μέρα τα υλικά της κουζίνας της όπου η κυρία Αγγελική μαγειρεύει χωρίς μενού, εξαιρετικούς μεσσηνιακούς μεζέδες που συνοδεύουν αποστάγματα και κρασιά αποκλειστικά του ελληνικού αμπελώνα με έμφαση στη Νεμέα, στη Νάουσα και στη Σαντορίνη αλλά και τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας που έχουν οινικό ενδιαφέρον.
Η γαστρονομική παλέτα στην Καλαμάτα φαίνεται να κινείται από τη θάλασσα προς τον Βορρά και το κέντρο της πόλης. Στην παραλία της Καλαμάτας υπάρχουν αρκετά τουριστικά καταστήματα, ουζερί και μεζεδοπωλεία από τα οποία ξεχώρισα το Κύμα που προσφέρει και μερικά τοπικά εδέσματα όπως η τσιλαδιά, η σφέλα, το ταλαγάνι και το παστό Μάνης. Προχωρώντας προς το εσωτερικό και την πλατεία σιδηροδρομικού σταθμού ξεχωρίζει το Κάρδαμο με καλές τιμές και προσεγμένους μεζέδες όπως η φάβα με παστό. Δυο ακόμη προτάσεις που πραγματικά αξίζει κανείς να αναζητήσει είναι Τα Ρολλά, που βρίσκονται κοντά στην πλατεία Όθωνος προς την Κεντρική Αγορά, με απλό σπιτικό και νόστιμο φαγητό, και την ταβέρνα του Κώστα στα δυτικά της πόλης, πίσω από το Βιομηχανικό Πάρκο Καλαμάτας, με κουζίνα απλή αλλά εξαιρετικά νόστιμη που την τιμούν και οι ντόπιοι έως και ο Δήμαρχος.
Συνδυάζοντας φαγητό και ποτό αλλά και καφέ, δηλαδή για all day καταστάσεις, τα πράγματα είναι σίγουρα καλύτερα καθώς η ανάπτυξη που γνωρίζει το είδος πανελλαδικά έχει φθάσει και στην Καλαμάτα.
Το Luna Lounge ξεχωρίζει στον πεζόδρομο της Αριστομένους, στην κορυφή της κεντρικής πλατείας της Καλαμάτας [πλατεία Βασ. Γεωργίου Β’], καθώς πρόκειται για ένα φροντισμένο bistrot με ενδιαφέρουσα κουζίνα για μικρά και πολύ προσεγμένα πιάτα όπως τα πολύ νόστιμα mini burgers ή η πράσινη σαλάτα με τόνο και μαριναρισμένα παντζάρια. Αξιόλογη λίστα ελληνικών κρασιών και φροντισμένα cocktails, υπό την καθοδήγηση του Πέρρη Παναγιωτακόπουλου, συνθέτουν την εικόνα μιας ολοκληρωμένης πρότασης σύγχρονης γαστρονομικής εμπειρίας.
Ένα ακόμη don’t miss γαστρονομικό spot γεμάτο εκπλήξεις βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας με το όνομα Bistroteca.
Η πρώτη έκπληξη αφορά τον χώρο καθώς πρόκειται για ένα νεοκλασικό του 1926 με εξαιρετική διαρρύθμιση 5 χώρων σε 2 επίπεδα. Καφές, ποτό, γλυκό, ελαφρύ γεύμα, δείπνο όλα μαζί και το καθένα ξεχωριστά σε αρμονία. Η δεύτερη έκπληξη έρχεται από τον κατάλογο του καφέ που περιλαμβάνει πολύ ωραίες προτάσεις τσαγιού αλλά και γλυκά σε συνεργασία με τα ζαχαροπλαστεία Αθανασίου. Η τρίτη μεγάλη έκπληξη αφορά τον χώρο του εστιατορίου στο δεύτερο επίπεδο, με δικό του μπαρ, εξαιρετική αισθητική και διακόσμηση αλλά και στιλ που θα ζήλευαν πολλά μαγαζιά της Αθήνας. Τέλος, η μεγαλύτερη έκπληξη που εξηγεί όλες τις προηγούμενες ήταν πως, υπεύθυνος για το στήσιμο του καταλόγου, την ευθύνη της μπάρας αλλά πρωτίστως, κατά τη γνώμη μου, της νοοτροπίας και του συνολικότερου στιλ της Bistroteca είναι ο γνωστός μας από το μπαρ Κολοκοτρώνη 9, Σπύρος Αντωνόπουλος. Η γνώση, η αισθητική και η εμπειρία του Σπύρου σε συνδυασμό με τον χώρο αποτελούν εγγύηση για μια σωστή γαστρονομική εμπειρία.
Το σημαντικό είναι πως το Luna Lounge και η Bistroteca εκπαιδεύουν ένα κοινό προς μια εμπειρία που απέχει πολύ από τη συνήθη διασκέδαση σε μια επαρχιακή πόλη αναβαθμίζοντας το γαστρονομικό προϊόν της πόλης.
Διαμονή
Στην Καλαμάτα υπάρχουν αρκετά καλά, και σχετικά προσιτά, ξενοδοχεία για να μείνει κάποιος τόσο στη παραλία όσο και στο εσωτερικό της πόλης. Σίγουρα όμως η επαφή με τη θάλασσα είναι περισσότερο χαλαρωτική και γι’ αυτό προτείνω τα ξενοδοχεία της παραλιακής ζώνης έως τη Βέργα και τις Κιτριές. Καλές επιλογές είναι το Electra Hotel & Spa στο λιμάνι, Haikos και Pharae επί της Ναυαρίνου, το Filoxenia για τους πιο απαιτητικούς, το Elite City Resort προς το τέλος της παραλίας και το Mantinia Bay Hotel στη μικρή Μαντίνεια, μετά τη Βέργα, 10 λεπτά δρόμο προς το νότο.
Θα ήθελα όμως ιδιαιτέρως να σταθώ σε ένα νέο ξενοδοχείο που έρχεται να επιβεβαιώσει τη διαδικασία της μετάλλαξης που συντελείται στην Καλαμάτα το τελευταίο διάστημα. Πρόκειται για το Horizon Blu που βρίσκεται επί της Ναυαρίνου στην παραλιακή ζώνη της πόλης. Νεόκτιστο, με ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα, υψηλή ποιότητα υπηρεσιών, ευγενική φιλοξενία και κυρίως επαγγελματισμός είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το ξενοδοχειακό του προφίλ. Το ξενοδοχείο εκτείνεται σε 2 επίπεδα, διαθέτει 35 δωμάτια και 3 σουίτες, spa το οποίο ξεκίνησε μόλις τη λειτουργία του, ενώ πολλά από τα δωμάτια διαθέτουν δική τους πισίνα.
Στον άνετο χώρο μπροστά από το ξενοδοχείο λειτουργεί πισίνα αναψυχής ενώ δυο ακόμη διακοσμητικές πισίνες συνθέτουν ένα περιβάλλον χαλάρωσης και ηρεμίας. Σε αυτά προσθέστε ένα pool bar πλήρως εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο από την Βar Academy, αλλά και το καλοκαιρινό εστιατόριο που θα κάνει πρεμιέρα αρχές Ιουνίου με θέα τον μεσσηνιακό κόλπο. Μπορώ να πω πολλά για αυτό το ξενοδοχείο και τη συνεργασία του με τα Coco Mat και την Apivita αλλά ο λόγος που στέκομαι περισσότερο είναι καθαρά γαστρονομικός.
Το ξενοδοχείο επέλεξε να συνεργαστεί με τον πολυβραβευμένο σεφ Έκτορα Μποτρίνι για να προσφέρει μια κουζίνα αντάξια ενός ποιοτικού τουριστικού προϊόντος. Η σκέψη της συνεργασίας και μόνο αποδεικνύει πως σοβαροί επιχειρηματίες αντιλαμβάνονται πλέον την επίδραση της γαστρονομίας στο τουριστικό χαρτοφυλάκιο μιας μονάδας, και τη σύνδεση της με την τοπική κουλτούρα σε συνεργασία με επαγγελματίες.
Καλαμάτα reloaded
Η Καλαμάτα αλλάζει αυτό είναι γεγονός. Όλο και περισσότεροι πλέον επιχειρηματίες αντιλαμβάνονται τη δυναμική του τόπου, που παραμένει παρθένος τουριστικά αλλά διαθέτει πλούτο τόσο σε φυσικό όσο και σε έμψυχο υλικό. Η επίδραση του Costa Navarino είναι περισσότερο από εμφανής και σηματοδοτεί τη στιγμή της αλλαγής στην ευρύτερη περιοχή και κυρίως στην Καλαμάτα.
Ο νέος δρόμος και το αεροδρόμιο φαίνεται πως έφεραν πνοή στην πόλη που συγκεντρώνει πλέον το ενδιαφέρον πολλών και σημαντικών προτάσεων. Λίγο πριν το ταξίδι μου στην Καλαμάτα με ενημέρωσαν από το Επιμελητήριο Μεσσηνίας για την έναρξη του προγράμματος Med Diet και την υλοποίηση της ενέργειας «ΣΗΜΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Med Diet για εστιατόρια». Η ενέργεια αυτή αποσκοπεί στην διανομή σήματος σε εστιατόρια της περιοχής που προωθούν τη Μεσσηνιακή κουζίνα συνδέοντας τη τοπική κουζίνα με τον τουρισμό. Η γαστρονομία όπως φαίνεται θα τραβήξει γερά το άρμα της ανάπτυξης της περιοχής και όχι άδικα καθώς την ευνοούν οι συνθήκες και τα τοπικά προϊόντα. Σημαντικοί σεφ που δραστηριοποιούνται εκεί, όπως ο Πάρης Κωστόπουλος, διαμορφώνουν μια μεσσηνιακή κουζίνα που αποκτά ξεχωριστό χαρακτήρα.
Σε συνδυασμό με την πολιτιστική παράδοση της Καλαμάτας [Φεστιβάλ χορού], την πλούσια ιστορική κληρονομιά, τη γεωγραφική θέση και τους κοντινούς προορισμούς [Πύλος, Γιάλοβα, Μεθώνη, Κορώνη, Καρδαμύλη, Αρεόπολη, Δυρός, Ταύγετος], τις σημαντικές παραγωγικές μονάδες, [Καρέλιας, Καλλικούνης, Παπαδημητρίου] αλλά και τα λιοτρίβια της, η Καλαμάτα μετατρέπεται αργά αλλά σταθερά σε έναν σημαντικό προορισμό, μια πόλη πραγματικής ανάπτυξης.
Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να συμμετάσχετε στη συζήτηση