Η Γάστρα του Μελιτζανή

Έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια από τότε που δοκίμασα για πρώτη φορά, μέσα σε ένα γιαπί που εκτελούσε χρέη οινοποιείου, μία εντυπωσιακή Νάουσα που παρήγαγαν με τη μέθοδο του «hit and miss» τα αδέλφια Αντώνης και Αγαμέμνων Μελιτζανής. Όλη τους η παραγωγή ήταν, θυμάμαι, αποθηκευμένη σε δύο ή τρεις τσιμεντένιες δεξαμενές και τα πρώτα δείγματα που μου προσέφεραν να δοκιμάσω ήταν απογοητευτικά. Το τρίτο, ωστόσο, ήταν εξαιρετικό: μία Νάουσα ράτσας, αυθεντική και περίεργη που μου κίνησε αμέσως το ενδιαφέρον. Προέρχονταν, μου εξήγησαν, από τον αμπελώνα της Γάστρας, ένας μικρός λόφος λίγο έξω από την πόλη της Νάουσας, τόπος γνωστός για την καλή ποιότητα των σταφυλιών ―αλλά, δυστυχώς, και των ροδάκινων― που παράγει. Με άλλα λόγια, κλασική περίπτωση ενός «cru», ενός οινοπεδίου, δηλαδή μιας μικροπεριοχής μέσα σε μία ζώνη ελεγχόμενης ονομασίας προέλευσης που παράγει οίνους με εξόχως ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, που τους κάνει να ξεχωρίζουν.

Τα χρόνια πέρασαν και οι αδελφοί Μελιτζανή, ο «Τόνυς» και ο «Μέμος», γεροντοπαλλήκαρα και δέσμιοι της παράδοσης και του συντηρητισμού, συνέχισαν με τον ίδιο τρόπο να παράγουν Νάουσες, άλλοτε σπουδαίες άλλοτε προβληματικές, μέχρι την αποφράδα εκείνη μέρα του Σεπτέμβρη του 2011, όταν ο ένας μετά τον άλλο πνίγηκαν μέσα σε μία μεγάλη δεξαμενή με μούστο, σε ένα περίεργο όσο και τραγικό ατύχημα.

Τη συνέχιση της παράδοσης (η οινοποιία ιδρύθηκε το 1918) ανέλαβε ο ανηψιός τους Στέλιος Γιαμαλίδης, σύζυγος της Ελισσάβετ Μελιτζανή, ανηψιά του Αντώνη, ο οποίος εργαζόνταν ήδη μαζί τους από το 1993, στο αμπέλι και στο οινοποιείο. Μετά το ατύχημα ο Στέλιος και η Ελένη μετακόμισαν το πρατήριο του οινοποιείου σε ένα πιο κεντρικό σημείο της Νάουσας, στην οδό Χριστοδούλου Λαναρά 1, στο δρόμο προς τον Άη-Νικόλα, όπου και μπορεί κανείς να αγοράσει τα κρασιά του Κτήματος Μελιτζανή.

«Στο λόφο της Γάστρας είμαστε εμείς, ο Καρυδάς και ο Χρυσοχόου», λέει ο κ. Γιαμαλίδης. «Είναι ένα εξαιρετικό αμπελοτόπι, ξερικό και στραγγιστικό, με ιδιαίτερα εδάφη. Έχουμε να ποτίσουμε από το 1993 και τα σταφύλια που μας δίνει είναι κατά κανόνα πλούσια και υψηλόβαθμα. Χρησιμοποιούμε έναν παλιό κλώνο με μικρά τσαμπιά, η στρεμματική απόδοση του οποίου είναι γύρω στα 700 κιλά, ενώ σε ένα τμήμα του αμπελώνα δύσκολα ξεπερνά τα 400. Όλη η περιοχή δίνει εξαιρετικά σταφύλια, αυτό φαίνεται εξάλλου και από τα κρασιά των συναδέλφων μας, αλλά δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η καλλιέργεια του ροδάκινου σε βάρος εκείνης του σταφυλιού».

Μόνο το 1/3 του λόφου της Γάστρας είναι σήμερα αμπελώνας, σύμφωνα με τον κ. Γιαμαλίδη, όταν θα μπορούσαν να είναι φυτεμένα άλλα 200-300 στρέμματα σταφύλι. Φαντάζεται, άραγε, κανείς τις καλύτερες πλαγιές της Βουργουνδίας φυτεμένες με μήλα; Τι να πει κανείς; Εξάλλου, η εγκατάλειψη της αμπελοκαλλιέργειας στη Νάουσα φαίνεται πως είναι τάση, αφού ο αμπελώνας της συρρικνώνεται επικίνδυνα προς όφελος του ροδάκινου· εκτιμάται πως από τα 8.000 στρέμματα αμπέλι που υπήρχαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 έχουν μείνει σήμερα περίπου τα μισά.

Σε πρόσφατη παρουσίαση των κρασιών Μελιτζανή στην Αθήνα (όπου δυστυχώς δεν διακινούνται ακόμα), ο Στέλιος Γιαμαλίδης έφερε μαζί του μία σπάνια φιάλη Cava Μελιτζανή του 2000, μία Νάουσα του 2010 και ένα καινούργιο κρασί, το «Οικογενειακός Μελιτζανή», ένα χαρμάνι 85% ξινόμαυρο με 15% μερλό του 2011.

Ομολογώ πως στην Cava του 2000 περισσότερο απ’ όλα μου άρεσε η ετικέτα του, εντελώς ρετρό, απ’ αυτές που δεν βλέπουμε πια. Το κρασί είναι κουρασμένο (αλλά δίχως ελαττώματα) μπορεί ωστόσο να αρέσει σε όσους αναζητούν τη χαρακτηριστική γεύση του κόκκινου κρασιού-γερομπαμπαλή. (Για αυτούς) στα 12€ είναι ευκαιρία! Το χαρμάνι από ξινόμαυρο-μερλό ακολουθεί τη γνωστή συνταγή, είναι χυμώδες, φρουτώδες, καλοφτιαγμένο. Ταννικό, ευχάριστα ταννικό, αφήνει το ξινόμαυρο να εκφραστεί ελεύθερα στη μύτη ενώ στο στόμα το μερλό κάνει τη δουλειά του λιαίνοντας τις γωνίες. Ένα κρασί για wine bar, τυριά, αλλαντικά, τσιγάρα και κοπέλλες. Ο εις το τέρμα φθάνων πρώτος ίππος και οίνος είναι η «απλή» Νάουσα Μελιτζανή του 2010, 7 ευρώπουλα μόνο, ένα φινετσάτο κρασί την απαλότητα του οποίου οι ανίδεοι θα εκλάβουν ως μειονέκτημα επειδή στο στόμα χαϊδεύει αντί να κλωτσά. Με δύο λόγια: κρασιά αγροτικά, κρασιά που ξεκουράζουν το στόμα, κρασιά που σε ταξιδεύουν.

Φωτογραφία Θωμάς Μπλιάτκας