Έλενα Παραβάντη, Τροφή για… γεύση

Είναι δηλαδή μια πρέσβειρα καλής γεύσεως με όπλο το μπλογκ της, olivetomato.com η οποία αξιοποιεί την εμπειρία της ως Food and Nutrition editor σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. Θεωρώ ότι η Έλενα Παραβάντη δεν ορίζεται μόνο από τα βραβεία που έχει κατά καιρούς λάβει (βλ. εκείνο του American Overseas Dietetic Association) κι αυτό γιατί το όραμά της για την προώθηση της Μεσογειακής διατροφής στην υφήλιο το κάνει πράξη. Κι έτσι αποκτάει ιδιαίτερο νόημα σε μια στιγμή που όλοι μιλάμε για την πρόκληση που λέγεται νέα ελληνική κουζίνα.

-Η κρίση έχει επηρεάσει τη διατροφή μας

Σίγουρα, αλλά όχι προς το καλό. Πολλοί λένε ότι τώρα θα γυρίσουμε πίσω στη φασολάδα, μακάρι να γινόταν αυτό, αλλά κάποιες έρευνες δείχνουν ότι οι πιο χαμηλές οικονομικά τάξεις έχουν αρχίσει να τρώνε junk food, επειδή δεν έχουν χρήματα. Άλλωστε όταν έχεις μια αρνητική ψυχολογία –έχεις χάσει τη δουλειά σου, σου έχουν κόψει το μισθό- δεν είναι πολύ εύκολο να αρχίσεις να μαγειρεύεις. Οπότε η τάση –και εδώ δεν φταίει μόνο η κρίση, υπήρχε και πιο πριν, άρα συνεχίζεται- μας πάει σε πιο έτοιμα φαγητά, τα οποία πλασάρονται και ως πιο φθηνά, όπως επίσης το ότι δεν τρώμε πολύ κρέας.

-Παντού όμως δεν έχουν ανοίξει σουβλατζίδικα ή καταστήματα που πουλάνε frozen yogurt;

Το σουβλάκι δεν είναι τόσο χάλια, αν το αναλύσουμε –παλιότερα δεν ήταν τόσο μεγάλα ούτε με μαγιονέζες. Ωστόσο δεν είναι κάτι που πρέπει να το τρως συνέχεια. Το παγωμένο γιαούρτι πάλι υποτίθεται ότι είναι πιο υγιεινό από το παγωτό. Όμως έχει ζάχαρη -μπορεί να έχει λιγότερα λιπαρά από το παγωτό που έχει κρέμα- αλλά με τα διάφορα πρόσθετα –σιρόπια, σοκολάτες- «βαραίνει», άρα ένα ξυλάκι παγωτό έχει λιγότερες θερμίδες.

-Τι είναι πραγματικά υγιεινό;

Αν μπορούμε να τρώμε μη επεξεργασμένα πράγματα, αλλά φρέσκα τρόφιμα, αυτόματα η διατροφή μας θα βελτιωθεί. Δεν φταίει ότι τρώμε πολύ κρέας αλλά πολλά έτοιμα φαγητά –πατατάκια, κρουασάν. Αυτά είναι τρόφιμα που έχουν διαμορφωθεί έτσι που να είναι πιο εύκολο να τα φας και σε εθίζουν να τρως λίγο παραπάνω, καθώς έχουν αλάτι ή ζάχαρη και διάφορα άλλα συστατικά, όπως φυτικά έλαια.

-Υπάρχουν τελικά τροφές που αλλάζουν τη διάθεσή μας;

Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι είναι πιθανό κάποια τρόφιμα με Ω3, όπως λιπαρά ψάρια, καρύδια,  να τη βελτιώνουν κάπως, αλλά δεν είναι κάτι άμεσο. Φαίνεται ότι άτομα που τρώνε τέτοιες τροφές ίσως να έχουν λιγότερες πιθανότητες να πάθουν κατάθλιψη. Γενικά έχουν γίνει πολλές έρευνες που δείχνουν ότι όσοι καταναλώνουν junk food έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν καταθλιπτικά συμπτώματα σε σχέση με όσους ακολουθούν πιο υγιεινή διατροφή, αλλά πάλι και αυτό δεν φαίνεται να προκαλεί το ένα το άλλο. Οπότε πάμε σε ό,τι είπαμε πριν, να τρώμε πιο πολλά φρέσκα τρόφιμα, φρούτα, λαχανικά, λάδι χωρίς να σημαίνει ότι θα αλλάξει αυτόματα και η διάθεσή μας, ίσως να αισθανθούμε καλύτερα στο σώμα, ειδικά αν δεν τρώμε junk food.

-Η μεσογειακή διατροφή πιστεύεις ότι προωθείται σωστά;

Δεν θεωρώ ότι η μεσογειακή διατροφή προωθείται επαρκώς από το ελληνικό κράτος, που έχει και την ευθύνη. Επίσης και τα ΜΜΕ πρέπει να δείχνουν και κάτι άλλο εκτός από μόδα. Θεωρείται ένα μέρος της κουλτούρας μας, αλλά μέχρι τώρα, για παράδειγμα, δεν υπήρχε ένα μουσείο Ελληνικής διατροφής. Τώρα μαθαίνω ότι μια ομάδα νεαρών έχει ξεκινήσει να κάνει κάτι τέτοιο. Επίσης ως προς τα προϊόντα που παράγουμε, δεν γίνεται μια συνολική προώθηση αλλά ο καθένας προσπαθεί ξεχωριστά στο πλαίσιο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Επίσης δεν διδάσκεται η μεσογειακή διατροφή, κάτι πολύ σημαντικό για τους γονείς ή τους μαθητές. Στην Αμερική όμως υπάρχουν χώροι που έχουν αφίσες της μεσογειακής διατροφής στα σχολεία. Στην Ισπανία ένα πανεπιστήμιο εγκαινίασε τμήμα Μεσογειακής Διατροφής που συνδέεται με την αγροτική ανάπτυξη και τα σχετικά προϊόντα. Θα μπορούσαμε να το είχαμε κάνει εμείς, αν σκεφτούμε ότι η μεσογειακή διατροφή, έτσι όπως ορίστηκε έξω από την Ελλάδα, βασίστηκε στη διατροφή της Κρήτης και αυτό δεν το έχουμε εκμεταλλευτεί καθόλου.

-Τι αποκομίζεις από την προσπάθεια του olivetomato.com;

Είχα μεγάλη ανταπόκριση από δημοσιογράφους, από ειδικούς κι αυτό είναι πολύ καλό γιατί αυτό μου δίνει την ώθηση να συνεχίσω, αφού υπάρχει μια ανάγκη για κάτι τέτοιο. Επιπλέον έμαθα να είμαι η ίδια editor του εαυτού μου, να επιλέγω εγώ τα θέματα, να μετράω την αξία μιας καλής φωτογραφίας, έχω μπει μάλιστα στη διαδικασία να φωτογραφίζω η ίδια τα φαγητά. Είναι κάτι που μου ταιριάζει απόλυτα και πραγματικά θέλω να το κάνω κάθε μέρα.

-Πώς ανταποκρίνεται ο κόσμος;

Έχω δύο είδη αναγνωστών: είναι οι ξένοι, που δεν έχουν σχέση με την Ελλάδα, οπότε εκεί θέλω να δείξω ότι όπου και να μένεις μπορείς να μυηθείς στη μεσογειακή διατροφή. Δείχνω με συνταγές και συμβουλές πώς μπορείς να προσαρμόσεις τη διατροφή σου. Έκανα ας πούμε ένα κέικ με γιαούρτι, λεμόνι και ελαιόλαδο και το εξέλιξα σε cup cake. Οι άλλοι αναγνώστες μου είναι οι Ελληνο-κάτι (γέλια): Ελληνοαυστραλοί, Ελληνοκαναδοί, Ελληνοαμερικάνοι και είναι πολύ συνεπαρμένοι που μοιράζονται πράγματα.

-Ισχύει αυτό που λένε «είσαι ότι τρως»;

Ο τρόπος και αυτό που τρώμε έχουν να κάνουν απόλυτα με τον ψυχισμό μας. Αν έχουμε κάποιο πρόβλημα με τη διατροφή μας, πρέπει να κοιτάξουμε πρώτα εκεί. Ωστόσο πιστεύω ότι χρειάζεται παιδεία και εκπαίδευση. Από την άλλη ακόμα και οι ψαγμένοι πέφτουν στην παγίδα της διαφήμισης μέσω των εταιρειών και αυτό είναι για μένα είναι το πιο δύσκολο, να νομίζεις δηλαδή ότι τρως υγιεινά, ενώ δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Από την άλλη, παίζει ρόλο και ο λόγος που τρως, δηλαδή για να μπουκώσεις τα συναισθήματά σου, γιατί βαριέσαι, γιατί είσαι μόνος σου, οπότε τότε καταναλώνεις συνήθως πίτσες ή ψωμιά.

-Βλέπουμε τη μία φορά ότι τα λίπη ωφελούν, την άλλη ότι βλάπτουν. Γιατί μας μπερδεύουν τόσο οι έρευνες;

Πολλά ξεκινάνε από την Αμερική όπου πρέπει να βρίσκουν κάποια μόδα την οποία στη συνέχεια όλος ο κόσμος ακολουθεί. Όμως υπάρχουν κάποια σταθερά πράγματα, ας πούμε ξέρουμε ότι τα ακόρεστα λιπαρά -στο ελαιόλαδο, στο αβοκάντο- κάνουν καλό. Το ίδιο ισχύει και για τη μεσογειακή διατροφή, στην οποία έχουν γίνει οι περισσότερες έρευνες και τα αποτελέσματα είναι σταθερά: προστατεύει την καρδιά και συμβάλλει στη μακροζωία. Τώρα είναι της μόδας η Paleo diet, η δίαιτα της παλαιολιθικής εποχής, αλλά οι έρευνες δεν έχουν δείξει κάτι.

-Πόσο ελεύθερα μπορεί να επιλέγεις όταν οι διάφορες εταιρείες ελέγχουν το παιχνίδι της διατροφής;

Είχα γράψει σε ένα άρθρο για τη διατροφική σύγχυση και αναφέρθηκα ακριβώς σε αυτό που λες. Έχουν γίνει έρευνες από κάποια μεγάλα πανεπιστήμια στην Αμερική όπου εντοπίστηκε ότι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες χρησιμοποιούν τις ίδιες στρατηγικές με εκείνες των εταιρειών καπνού στο παρελθόν. Επίσης κάποια πανεπιστήμια μπορεί να κάνουν μια έρευνα που να βγει θετική σε αυτό που θέλουν οι εταιρείες, κάποιοι ερευνητές να γίνουν spoke persons για τα συμφέροντα των εταιρειών. Υιοθετούνται επίσης και άλλες τεχνικές, για παράδειγμα στους συλλόγους που εκπροσωπούν επαγγελματίες της υγείας με σκοπό να τους επηρεάζουν ώστε να μην αναφέρονται αρνητικά σε κάτι που αφορά τις εταιρείες. Είναι πράγματα που γίνονται και στην Ελλάδα. Πρόσφατα βγήκε ένας νόμος στην ΕΕ που απαγορεύει σε επαγγελματίες υγείας να διαφημίζουν προϊόντα. Βέβαια επιτρέπονται οι ηθοποιοί ή οι γυμναστές!

-Για τα μεταλλαγμένα τι πιστεύεις;

Θα μπορούσαμε να κάναμε και χωρίς αυτά, αλλά υπάρχουν μεγάλα συμφέροντα. Όπως έχουν δείξει οι έρευνες, δεν έχουν καταφέρει να αυξήσουν τη διαθεσιμότητα τροφής στον κόσμο. Επηρεάζουν την υγεία; Αρχικές έρευνες δείχνουν κάποια αρνητικά αποτελεσματα. Ακόμα δεν έχουμε στοιχεία στα χέρια μας μέσα από μακροχρόνιες έρευνες, καθώς είναι κάτι καινούριο.

-Θα έδινες λοιπόν μεταλλαγμένη τροφή στα παιδιά σου;

Όχι, αλλά πώς μπορώ να το ξέρω αφού τα μεταλλαγμένα έχουν μπει στις τροφές των ζώων ας πούμε;

-Ποιος είναι ο επιτυχημένος άνθρωπος;

Αυτός που μπορεί να επηρεάσει θετικά κάποιους άλλους στο να αλλάξουν πράγματα στη ζωή τους. Είναι και το επάγγελμά μου έτσι άλλωστε.

-Θα βγει η Ελλάδα από την κρίση, τι λες;

Aκόμα δεν μπορώ να καταλάβω τους λόγους που οδηγηθήκαμε σε αυτή την κρίση, οπότε αν τους μάθουμε, ίσως να είναι και πιο εύκολο να βγούμε. Και άλλες χώρες έχουν περάσει δυσκολίες, θα ζήσουμε κι εμείς με αυτές.

-Θα είμαστε καλύτερα μετά;

Αν αλλάξουμε κάποια πράγματα, όπως το πώς λειτουργεί το δημόσιο, θα πάμε καλύτερα.

-Πώς πετυχαίνουμε τους στόχους μας;

Βάζοντας στην άκρη το φόβο της απόρριψης, προβάλλοντας με την καλή έννοια τον εαυτό μας, να δείχνουμε δηλαδή στον άλλο ότι υπάρχουμε!

-Γιατί διάλεξες αυτό το επάγγελμα;

Αρχικά απέκτησα πτυχίο στην ψυχολογία. Από μικρή όμως είχα κλίση στον αθλητισμό και με απασχολούσε η διατροφή μου. Επιπλέον μεγάλωσα με μια μητέρα που έκανε τα πάντα για να διατηρήσουμε το Ελληνικό στοιχείο ζώντας στην Αμερική και ειδικά στο θέμα του φαγητού, οπότε αυτό επηρέασε και την επιλογή μου να εστιάσω την προσοχή μου στη μεσογειακή διατροφή.

-Τι εκτιμάς τους ανθρώπους;

Την αυθεντικότητα, να είναι ο άλλος ο εαυτός του.

-Και τι σε απωθεί;

Η υποκρισία.

-Πες μου για να κλείσουμε και ένα συνηθισμένο λάθος που κάνουμε στη διατροφή μας.

Θέλουμε η διατροφή, η δίαιτα, να είναι κάτι αυστηρό, να έχει τιμωρία. Αντίθετα όσοι διατήρησαν το βάρος τους -και είναι λίγοι αυτοί- τα κατάφεραν γιατί βρήκαν κάτι που μπόρεσαν να το ακολουθήσουν μακροχρόνια, γιατί δεν είναι άκαμπτο. Μια δίαιτα στέρησης δεν έχει αποτέλεσμα, άλλωστε δεν πρέπει να βλέπουμε το φαγητό σαν εχθρό!