Ελένη Καφετζή-Γιάννης Μαρκουλάκης. Ιθάκη τους ο κόσμος!

22 Μαΐου 2013
Ήρα Σινιγάλια

Με την ομάδα Ithakarts που προωθεί τη συνεργασία ανάμεσα στις τέχνες ανοίγουν πρωτοποριακούς δρόμους έκφρασης. Η διαφορά είναι ότι οι δύο αυτοί καλλιτέχνες -σκηνοθέτης και perfomer η Ελένη Καφετζή και μουσικός (κιθαρίστας) ο Γιάννης Μαρκουλάκης- δοκιμάζουν το ταλέντο τους στις ΗΠΑ, κάνοντας όντως διεθνή (και αθόρυβη) καριέρα. Η τελευταία παράστασή τους, ο Περσέας, ένα ταξίδι στο μύθο με οδηγό τα πολυμέσα, γνώρισε την επιτυχία στο Λος Άντζελες και ανοίγει πλώρη στον κόσμο από δύο Έλληνες του κόσμου.

-Πώςμπορείητέχνηναανοίξειστoνκόσμοπέρααπόέναστενόκύκλομυημένων;

Διατηρώντας ανοιχτό μυαλό και διάθεση για επικοινωνία και από τους καλλιτέχνες και από το κοινό. Επίσης διαμέσου της εκπαίδευσης και με την αναγκαία υποστήριξη της πολιτείας. Σημαντικό είναι να επικεντρωνόμαστε και να επενδύουμε στις θετικές δράσεις. Η τέχνη γενικότερα απευθύνεται στο ευρύ κοινό, που προτίθεται να πραγματοποίησει διάλογο μαζί της και να την ανακαλύψει.

-Πόσορόλοπαίζειηπλοκήσεμιαπαράστασηπολυμέσων;

Στην παράσταση του Περσέα η πλοκή παίζει καθοριστικό ρόλο και θέτει το ρυθμό στο έργο. Αποτελεί το πλαίσιο που δομήσαμε το έργο μας, στο οποίο διερευνήσαμε και προσεγγίσαμε το μύθο διαμέσου πολλαπλών εκφράσεων της τέχνης.

Ο μύθος του Περσέα περιέχει πολλή δράση, ταξίδια και περιπέτειες, καθώς και πολλαπλές παράλληλες ιστοριες. Το ταξίδι της ζωής -μεταφορικά- και οι συμβολισμοί που μπορούσαν να ανιχνευτούν στο μύθο, μας ενδιέφεραν ιδιαίτερα. Mαζί με τη δραματουργό Άννα-Krajewska-Wieczorek προβληματιστήκαμε στο πώς θα επικεντρώσουμε την προσοχή σε συγκεκριμένα στοιχεία στο πλαίσιο του μύθου, ενώ η αφήγηση θα σέβεται την ιστορία. Μετά το γράψιμο του σεναρίου, ξεκινήσαμε μια διαδικασία επεξεργασίας και αφαίρεσης. Κίνηση, μουσική, χορός, ρυθμός, χρώματα και animation ήταν σημαντικά μέρη του έργου και αντιμετωπίστηκαν ως δραματουργικά εργαλεία για να εκφράσουν ιδέες και έννοιες. Η επεξεργασία του κειμένου και της ποίησης αποτέλεσε σημαντικό μέρος της εργασίας μας. Στην έρευνά μας διαπιστώσαμε εκ νέου ότι η μυθολογία αποτελεί μεγάλη πηγή έμπνευσης, με άφθονη φαντασία και πολυεπίπεδες ιστορίες που θέτουν φιλοσοφικά ερωτήματα, ενώ θίγουν οικουμενικά θέματα. Ο αλληγορικός χαρακτήρας του μύθου του Περσέα μας γοήτευσε. Η ιστορία προσφερόταν για τη δημιουργία ένος ονειρικού κόσμου -ενός παραμυθιού για όλες τις ηλικίες- δοσμένου με μαγικό αλλά μινιμαλιστικό ύφος, μέσα από μια οπτικοακουστική εμπειρία.

-Πώςισορροπούντόσεςτέχνεςμεταξύτουςχωρίςτονκίνδυνονακαταλήξειτοπράγμασεαμηχανίαήσεφλυαρία;

Ισορροπούν εφόσον υπηρετούν το έργο. Αν πάψουν να συνεργάζονται, μπορεί να καταλήξουν σε φλυαρία. Όλες αυτές οι τέχνες είναι αυτόνομες, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται και "συνεργάζονται" για την κοινή δημιουργία. Η παράσταση δεν είναι συναυλία, χορός, θέατρο ή animation μόνο. Είναι όλες αυτές οι τέχνες μαζί και η κάθε μία ξεχωριστά σε ένα ομαλό πάντρεμα. Ούτως ή άλλως, το θέατρο είναι τέχνη που περιλαμβάνει τις άλλες τέχνες και οι άλλες τέχνες περιλαμβάνουν το θέατρο.

-Πόσοιαπαρτίζουντην IthakArts;

Η IthakArts ιδρύθηκε από την Anna Krajewska-Wieczorek και την Ελένη Καφετζή και απαρτίζεται από μεγάλο αριθμό συνεργατών, ο οποίος αυξομειώνεται ανάλογα με το project. Είναι μία εξαιρετική ομάδα ιδιαίτερα προικισμένων καλλιτεχνών, αναγνωρισμένων αναγνωρισμένοι στον τομέα τους.

-ΠώςυποδέχτηκανστηνΑμερικήτονΠερσέα;

Με ενθουσιασμό. Η ανταπόκριση του κοινού ήταν πολύ θερμή. Βιώνοντας όλα τα διαφορετικά στοιχεία της παράστασης, το κοινό την αποκάλεσε "πλήρη εμπειρία". Άλλοι τη χαρακτήρισαν μουσικό δράμα, άλλοι performance art...Ένα σχόλιο που ακούσαμε επανειλημμένα είναι: μοναδική και πρωτότυπη. Επίσης πολλοί θεατές επεσήμαναν το βιωματικό και διαλογιστικό χαρακτήρα της. Μας αρέσει να εκπλήσσουμε τους ανθρώπους και να τους παίρνουμε μαζί μας σε ένα ταξίδι στο απροσδόκητο, οπότε τα παραπάνω σχόλια τα εκλαμβάνουμε πολύ θετικά!

Όσον αφορά στον μύθο, η Ελληνική και η παγκόσμια μυθολογία έχει περάσει τη δοκιμασία του χρόνου. Οι μύθοι αποτελούν ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και συνεχίζουν να μας συναρπάζουν. Είναι διαχρονικοί και επίκαιροι, εκφράζοντας οικουμενικές αλήθειες.

-ΤοσώμαστονΠερσέαγίνεταιόχημαναξετυλιχτούνδιάφορεςιστορίες. Τοβλέπετεμέσααπόμιαχορογραφημένηκίνησηήωςέκφραση in progress;

Και τα δύο. Επηρεασμένη από το αρχαίο ελληνικό δράμα, το μουσικό θέατρο και το χοροθέατρο, διερευνώ τη χρήση της μουσικής και της κίνησης ως δραματουργική έκφραση. Έτσι μουσικά, οπτικά και δραματικά στοιχεία διαπλέκονται έντονα. Το ανθρώπινο σώμα γίνεται όχημα έκφρασης, αλλά και μέσο για τη δημιουργία εικόνων, ήχων και εννοιών, είτε μέσα από χορογραφημένη κίνηση, είτε ως έκφραση in progress.

-ΟΠ. Νερούνταείχεπει: “Κάποτε, κάπου -παντού- θαβρειςτονεαυτόσουκαιαυτόκαιμόνοαυτόμπορείναείναιηπιοευτυχισμένηήηπιοπικρήστιγμήτηςζωήςσου.ΣυνδέεταικάτιτέτοιομετομύθοτουΠερσέα;

Απόλυτα. Ερμηνεύσαμε το μύθο ως ένα ταξίδι προσωπικής αναζήτησης. Θέματα όπως το να αντιμετωπίζει και να ξεπερνά κανείς τους φόβους του, να παλεύει με τις προσωπικές του «μέδουσες», να βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του, το ταξίδι της αυτο-ανακάλυψης, η αναζήτηση της αλήθειας, της αγάπης και της εσωτερικής ισορροπίας ήταν τις έννοιες που διερευνήσαμε μέσα από το έργο.

-Τιμαςδίνειισορροπία;

Το να φροντίζουμε ισάξια την πνευματική, σωματική και ψυχική μας υγεία. Να τρέφουμε το πνεύμα, το σώμα και την ψυχή, χωρίς να παραμελούμε κανένα από αυτά.

-Ελένη, πιστεύειςστηναφαίρεσηκαιστορόλοτωνσυμβόλωνστηνανθρώπινηφύση;

Πιστεύω στην αφαίρεση και την απλότητα. Τα σύμβολα μπορούν να αναφέρονται στο κοινό υποσυνείδητο, αλλά ερμηνεύονται ανάλογα με τα προσωπικά  ερεθίσματα του καθενός. Μέσα από τους συμβολισμούς μπορούμε να κατανοήσουμε και να εκφράσουμε βαθιά νοήματα βρίσκοντας εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας. Προσωπικά, στη δουλειά μου προτιμώ τις μη ρεαλιστικές, αφηρημένες και συμβολικές μορφές, μέσω των οποίων μπορώ να δημιουργήσω πολυ-αισθητηριακές εμπειρίες κάθαρσης και για το κοινό και τους καλλιτέχνες. Για παράδειγμα, οι συμβολισμοί που διακρίναμε στο μύθο θα λέγαμε ότι αντιπροσωπεύουν το κοινό υποσυνείδητο και τις αξίες ενός πολιτισμού, έχοντας βαθιά νοήματα και σοφία, κληρονομημένα από γενιά σε γενιά. Συνδέοντας παράδοση και ιστορία με σύγχρονες προοπτικές, οι μύθοι αποτελούν ιδανικό έδαφος για να τεθούν σύγχρονα ζητήματα και να προβληθούν ανθρωπιστικά ιδεώδη. Μέσα από την κοινή συγκίνηση και εξαγνιστική εμπειρία που το ζωντανό θέατρο μπορεί να προσφέρει, διεγείρουν τις αισθήσεις και τη φαντασία και έχουν ευεργετικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Εκφράζουν σημερινά ζητήματα και παράλληλα μας βοηθούν να ανακαλύψουμε πράγματα για τους εαυτούς μας, την ιστορία και τον πολιτισμό μας.

-Γιάννη, υπήρξεκάποιοςδάσκαλοςπουνασεενέπνευσεκαιπώς;

Όταν άρχισα να ασχολούμαι σοβαρά με την μουσική, είχα σπουδαίους μουσικούς για δασκάλους που ήταν παραπάνω από γενναιόδωροι μαζί μου. Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μου έχουν πει είναι ότι πάντα πρέπει να αναζητώ τη δική μου προσωπική φώνη στη μουσική και να τη μεταφέρω με ειλικρίνεια στους ακροατές. Επίσης, όταν παίζεις ή γράφεις, πρέπει να είσαι παρών στην κάθε στιγμή με όλο σου το είναι.

-Πώςβλέπετεναεξελίσσεταιτο IthakArts;

Με πολλά δημιουργικά projects και ενδιαφέρουσες συνεργασίες.

-Ποιοςείναιοεπιτυχημένοςάνθρωπος;

Ο ευτυχισμένος, ο ισορροπημένος και δημιουργικός άνθρωπος, που τολμάει να είναι ο εαυτός του χωρίς ενδοιασμούς, που ξεπερνά τους φόβους του, ζει στο παρόν την κάθε στιγμή του, ακούει την καρδιά του, πιστεύει, κυνηγά και εκπληρώνει τα όνειρά του. Αυτός που ζει και δημιουργεί τη ζωή του όπως τη θέλει, που είναι αληθινός και ειλικρινής με τον εαυτό του. Ο άνθρωπος του Καζαντζάκη που δεν ελπίζει τίποτα, δεν φοβάται τίποτα και είναι ελεύθερος.

-Πώςμπορούμεναπετύχουμετουςστόχουςμας;

Πιστεύοντάς τους!

-ΘαβγειηΕλλάδααπότηνκρίσηκαιπώςθαείναιμετά;

Δεν είμαστε οι κατάλληλοι να απαντήσουμε. Σίγουρα η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη και η κρίση είναι μάλλον ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Η ανθρωπότητα όμως έχει επιβιώσει σε ακόμα πιο δύσκολες συνθήκες. Έτσι και η Ελλάδα θα επιβιώσει και θα βγει από την κρίση. Είμαστε ένας λαός ευρηματικός, δημιουργικός και ζούμε σε μία χώρα με μεγάλο πλούτο. Αν ενώσουμε τις δυνάμεις μας και εστιάσουμε σε θετικές ενέργειες, μπορούμε να καταφέρουμε πολλά και να αξιοποιήσουμε τις ικανότητες και δυνατότητές μας, βγάζοντας ό,τι καλύτερο μπορούμε μέσα από τις πιο αντίξοες συνθήκες. Το μετά εξαρτάται κατά κύριο λόγο από εμάς. Για να αναφερθούμε και στον Σεφέρη, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά και να πάμε μακρυά με το σημειωτόν. Και όπως είπε: "Σ` αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν` αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται. Όταν στο δρόμο της Θήβας ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα και αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: Ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα."

-Γιάννηπεςμουμερικούςμουσικούςπουπρέπειναακούσουμε.

Παρότι ασχολούμαι με μοντέρνα μουσική, ακούω τα πάντα. Μπορεί να ξυπνήσω και να ακούσω Σοπέν. Θεωρώ ότι δεν υπάρχουν διαχωρισμοί του τύπου κλασική μοντέρνα  μουσική. Ακούω τους Brad Mehldau, Erkan Ogur.

Από την ευρωπαϊκή ποπ τελευταία έχω μια μανία με τους Keane. Ο Coltraine, πάλι, επηρέασε τη τζαζ και όχι μόνο, αν τον ακούσεις μάλιστα με ανοιχτό μυαλό. Στη ροκ οι Led Zeppelin έκαναν εκρηκτικά πράγματα. Βέβαια αλλάζουν τα πράγματα, η διαφορά όμως με αυτά τα συγκροτήματα είναι η διαχρονικότητα: τους ακούς και είναι επίκαιροι και αυτό έχει μουσικό βάθος. Ο Jimmy Page δεν ήταν απλώς ένας κιθαρίστας: το έψαχνε, δεν σταματούσε και έδινε το βάθος που, σε συνδυασμό με τη χημεία όλων τους, δημιούργησε αυτό το γκρουπ. Και ένα άλμπουμ ελληνικό που αξίζει είναι ο Χορός των Πυρσών του Βασίλη Ρακόπουλου, από τις αγαπημένες δουλειές, που δεν επικοινωνήθηκε αρκετά προς τα έξω.

Ελένη: Στον καθένα μας υπάρχει μια μοναδική φλόγα, παραφράζοντας την Pina Bausch, η οποία αν δεν εκφραστεί, θα σβήσει για πάντα. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει όριο στη δημιουργία, άρα θα συνεχίσουν να υπάρχουν ρεύματα, έργα, διότι ο καθένας μας μπορεί να εκφράσει και επικοινωνήσει αυτή τη φλόγα....

Έτσι ως κοινό είναι σημαντικό να βλέπουμε, να ακούμε, να ψάχνουμε, να ερευνούμε μεγάλα ονόματα όπως η Pina Bausch, ο Robert Wilson, η Arian Mnouchkine Αλλά καλό είναι να αφήνουμε ανοιχτή την πόρτα και για καινούριους καλλιτέχνες. Γενικά η θέση μου είναι να είμαστε ανοιχτοί προς όλες τις κατευθύνσεις.

-ΣτηνΑμερικήπουδουλεύετεπώςείναιταπράγματα;

Οι άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί, τουλάχιστον στην Καλιφόρνια, που είμαστε εμείς. Στη δικιά μου σκηνή έχουν μια ωραία ισορροπία επαγγελματισμού, δεν είναι σφιγμένοι κι όταν δουλεύεις με τέτοιους ανθρώπους, σε εμπνέει. Πας σε ένα στούντιο να γράψεις και ο συνθέτης μπορεί να είναι ανοιχτός στο τι έχεις να φέρεις εσύ στο δικό του πλαίσιο. Χωρίς να είμαι αρνητικός, γιατί δεν γίνεται πάντα, εδώ το σκεφτόμαστε παραπάνω, προσπαθούμε να κοντρολάρουμε, χωρίς απαραίτητα ο καθένας να παίρνει το ρόλο του. Εκεί, ας πούμε, ο κιθαρίστας είναι κιθαρίστας. Και δεν μπαίνει στα πόδια του άλλου.Όλοι δουλεύουν για το τελικό αποτέλεσμα με αρμονικό τρόπο.

Επίσης υπάρχει εργονομία και αποτελεσματικότητα στην εργασία -έχει να κάνει με  τη νοοτροπία- αλλά βοηθάει να είσαι ανοιχτός. Οι άνθρωποι στην Ελλάδα και την Ευρώπη έχουν μια σκέψη προκαθορισμένη και ό,τι και να γίνει -και να μη βγαίνει κάτι- προσπαθούν να το κάνουν να βγει και αυτό είναι κόντρα στη ροή των πραγμάτων.

Ελένη: Στην Αμερική θα ζητήσεις το συγκεκριμένο κιθαρίστα για αυτό που είναι και που έχει να προσφέρει στο δίσκο. Εδώ πολλές φορές ναι μεν θέλουν το συγκεκριμένο καλλιτέχνη αλλά ζητάνε να γίνει κάπως αλλιώς. Και κάποιες φορές το να εκμεταλλευτείς τις δυνατότητες του άλλου, το μοναδικό που έχει να προσφέρει μπορεί να σε οδηγήσει σε κάτι που δεν το είχες φανταστεί, είναι πιο δημιουργικό και εξυπηρετεί την τέχνη και το έργο καλύτερα.

Επίσης ξεκινάνε με μια θετική βάση χωρίς να ψάχνουν το πρόβλημα. Και επικεντρώνονται σε αυτό, που βοηθά τη διαδικασία της δημιουργίας.

Σχόλια Χρηστών

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να συμμετάσχετε στη συζήτηση