Dourgouti Island Hotel: Mαγικό νησί

Σε μια πόλη, όπως η Αθήνα, αυτό που την κάνει συναρπαστική είναι να την ανακαλύπτεις ξανά και ξανά. Χρειάζεσαι πάντως μερικές αφορμές. Στην περίπτωση του DourgoutiIslandHotel (όντως ο τίτλος έχει χιούμορ) μια «τόσο κοντά-μα και τόσο μακριά» γειτονιά της Αθήνας, το Δουργούτι, με ιστορία και κέφι αποκαλύπτεται μέσα από ένα διήμερο γιορτής στις 27 και 28 Σεπτεμβρίου (βλ. www.dourgouti.gr). Εδώ μάλιστα γυρίστηκε η θρυλική ταινία του Νίκου Κούνδουρου Μαγική Πόλις. Το ενδιαφέρον είναι ότι το φεστιβάλ αυτό ξεσήκωσε και ξεσηκώνει τους κατοίκους, τους γείτονες, όπως αυτοαποκαλούνται όσοι συμμετέχουν, που παίρνουν στα χέρια τους τη διοργάνωση της γιορτής. Είναι ένα project από κάτω προς τα πάνω, όπως μου λένε, και αυτό κάνει τη διαφορά, γιατί έχει αυθεντικότητα και αυθορμητισμό. Στο διήμερο θα γίνουν ιστορικές βόλτες, εκθέσεις σε άδεια καταστήματα του Δήμου, μουσική, παραστάσεις και πολλά άλλα που δημιουργούν ένα προηγούμενο με την προσδοκία βεβαίως να υπάρξει επόμενο!

-Πώς προέκυψε το Dourgouti Island Hotel;

Γιώργος Σαχίνης (φωτό): Ως ομάδα Όχι Παίζουμε (Urban Dig Project) πάμε από το 2004 σε κτήρια και εμπνεόμαστε από το παρελθόν και το παρόν, για παράδειγμα, ο παλιός σταθμός Κορίνθου, το βρεφοκομείο αλλά και ένα άδειο κατάστημα στην οδό Καλλιδρομίου. Συνήθως κατοικούμε για λίγο εκεί και φτιάχνουμε κάτι στο χώρο. Στο Δουργούτι τώρα θελήσαμε να πάμε πέρα από την αρχιτεκτονική. Υπάρχει μάλιστα μια κάτοικος εδώ, η Αντριάνα, που εύγλωττα μας λέει: «ωραία, έρχεται κόσμος, φωτογραφίζει, αλλά να δουν και τι έχει μέσα». Έτσι θελήσαμε να πάμε πέρα από το αρχείο, να γνωρίσουμε τους γείτονες. Κι έτσι συναντήσαμε τον Δημήτρη, ας πούμε, που είναι φωτογράφος και μπλόγκερ. Σιγά-σιγά οι ιδέες μάς άνοιξαν την όρεξη και εμπλουτίζουμε το υλικό για τη θεατρική παράσταση που τελικά θα είναι η αφορμή, γιατί εμείς, σημειωτέον, είμαστε θεατρική ομάδα και όλα είναι σχεδόν ερασιτεχνικά. Κανένας από εμάς δεν είναι παραγωγός φεστιβάλ!

Στη συνάντηση έρχεται ο Μελέτης Ζαχαράκης (φωτό αριστερά), ένας ακόμα γείτονας. Έχει έφεση στην ιστορία και εμβαθύνει στο παρελθόν του Δουργουτίου. Συμμετέχει μάλιστα ενεργότατα στο που ενορχηστρώνει η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη. Στο σημείο αυτό δεν έχει ακόμα καθίσει ο Μελέτης και ξεκινάει ένα αστείο-κόντρα μεταξύ Παλαιού Φαλήρου όπου μένει ο Γιώργος Σαχίνης και Νέου Κόσμου αλλά πάνω από όλα Δουργουτίου που κατοικεί ο Μελέτης. Ευτυχώς υπάρχει η λεωφόρος Συγγρού για να τους ενώνει.

-Γιατί αυτή η γειτονιά;

Γ. Σ.: Ξεκινήσαμε το πείραμα με τη γειτονιά στο πλαίσιο ενός Ευρωπαϊκού προγράμματος με άξονα την παράσταση που θα παρουσιαστεί. Έλα όμως που έπρεπε να συνδυάσουμε και κάποιο ξενοδοχείο, γιατί έτσι προβλεπόταν στην πρόταση! Και είπαμε, Intercontinental! Σκεφτήκαμε ότι η παράσταση θα κινούνταν γύρω από αυτό, όμως επεκταθήκαμε. Δυστυχώς, σε όσους μεγάλους φορείς πολιτισμού απευθυνθήκαμε για να υποστηρίξουν την ιδέα, δεν βρήκαμε ανταπόκριση. Ωστόσο το project αυτό ξεκινά from the bottom to the top. Είναι ενδεικτικό ότι από τους 55 φορείς που συμμετέχουν μόνο 4 είναι θεσμικοί. Το φεστιβάλ είναι όλων! Το projectτελειώνει τον Ιούνιο, θέλουμε όμως η έμπνευση να υπάρχει και στη διαδικασία, ας πούμε αν ο Όμιλος Εθελοντών της περιοχής αγκαλιάσει το ΟΠΙΔΟΥ (Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Δουργουτίου), θα έχουμε πετύχει. Το θέμα είναι μετά τον Ιούνιο ποιος θα συντηρεί το site ή το εργαστήριο; Κι εδώ τίθεται το ερώτημα που ήδη απασχολεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το κατά πόσο η έμπνευση είναι βιώσιμη; Στις τέχνες αυτό προκύπτει μέσα από την έμπνευση που παρέχεις, δηλαδή αν πορώσεις κάποιον, μπορεί να πετύχεις. Στο εξωτερικό υπάρχουν επιτυχημένα παραδείγματα που όμως συνήθως έχουν την αγκαλιά κάποιου θεσμικού φορέα (δήμοι, πολιτιστικοί σύλλογοι).

-Τι δείχνει η εμπειρία του Dourgout iIsland Hotel ως προς τη σχέση μας ως πολιτών με το δημόσιο χώρο;

Γ.Σ.: Καταρρίπτεται η αρνητική σχέση Ελλήνων και δημόσιου χώρου, αφού συμμετέχουν 55 φορείς. Το ζήτημα πάντως είναι να συνομιλείς και να συνεργάζεσαι με φορείς και ιδρύματα σε μια λογική διαλόγου και όχι υπαγωγής.

-Τι είναι το Εργαστήρι Προφορικής Ιστορίας;

Μελέτης Ζαχαράκης: Το Εργαστήρι Προφορικής Ιστορίας είχε εφαρμοστεί σε Κυψέλη και Κολωνάκι. Η λογική είναι να γίνουν συνεντεύξεις και να χαρτογραφηθεί η περιοχή, ώστε να φανεί πώς αυτή ήταν και να αποτυπωθεί σε ένα χάρτη που θα έχει το στοιχείο της αναδρομής. Αυτό θα γίνει σε συνεργασία με το τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Εγώ πάλι ασχολούμαι ιστορικά με την περιοχή και έτσι με εκφράζει. 

-Ποια ιστορικά γεγονότα καθόρισαν τη γειτονιά;

Μ.Ζ.: Ήταν το 1922 με την έλευση των προσφύγων, οπότε η περιοχή καθορίστηκε. Επίσης το Μπλόκο του Δουργουτίου στις 9 Αυγούστου 1944, δύο μέρες πριν από εκείνο της Κοκκινιάς. Εδώ εκτελέστηκαν 250 άντρες και 100 στάλθηκαν στο Χαϊδάρι. Το διαφορετικό σε σχέση με τα άλλα μπλόκα είναι ότι οι Γερμανοί δεν ήρθαν απλώς και έφυγαν αλλά έκαψαν όλη τη γειτονιά.

-Τι θέλεις να αλλάξεις στη γειτονιά σου;

Μ.Ζ.: Παρότι ήρθε το μετρό, δεν έχουν γίνει ακόμα έργα υποδομής, όπως για τη στάθμευση ή το φωτισμό, γι’ αυτό και η γειτονιά θεωρούνταν υποδεέστερη.

-Διατηρείται ο παραδοσιακός χαρακτήρας εδώ;

Μ.Ζ.: Η γειτονία δεν είναι αλλοιωμένη, γιατί σε μεγάλο ποσοστό οι κάτοικοι είναι γηγενείς. Αν πας το απόγευμα θα δεις στις πλατείες παππούδες να παίζουν τάβλι. Γενικά είναι οικιστικά ήπια περιοχή.

-Στο φακό σου, Δημήτρη, τι θέλεις να αποτυπώσεις;

Δημήτρης Ζαχαράκης: Το ιστορικό κομμάτι, όταν βέβαια μπορώ. Το πιο καινούριο στοιχείο του Νέου Κόσμου δεν έχει κάτι ιδιαίτερο, ενώ το Δουργούτι είναι πιο ρετρό.

-Τι περιμένεις από όλο αυτό που γίνεται;

Δ.Ζ.: Να ενεργοποιηθεί η γειτονιά. Για μένα θα έχει ενδιαφέρον ένα τέτοιο αποτέλεσμα! Επιπλέον δεν περιμένω μεγάλες αλλαγές, εξάλλου η γειτονιά αλλάζει ήπια και αυτό είναι ωραίο.

Στο σημείο αυτό ξεκινάει η βόλτα στο Δουργούτι μαζί με τον Δημήτρη και τον Μελέτη. Η διαδρομή περνάει από τις εργατικές κατοικίες που βρίσκονται προς το Νέο Κόσμο αλλά ορίζουν τα σύνορα της περιοχής. Η γειτονιά αποτυπώνεται στο χώρο, γιατί τα μπλοκ κυκλώνουν πλατείες και παρτέρια με πράσινο. Όπως μου λέει ο Μελέτης, οι παλαιοί δικαιούχοι είναι πλέον λίγοι και οι κάτοικοι εδώ είναι είτε μετανάστες είτε άνθρωποι που βρίσκονται στα όρια της φτώχειας. Προηγουμένως έχουμε περάσει στην οδό Σφιγγός, την πολυώροφη εργατική κατοικία (φωτό) που ξεχωρίζει από τις άλλες. Είναι το Hilton, όπως την ονομάζουν οι κάτοικοι, χτίστηκε επί  Χούντας και συμβολίζει το τέλος της προσφυγικής Ελλάδας. Κατηφορίζοντας προς Συγγρού βρίσκονται τα κατεξοχήν προσφυγικά που χτίστηκαν το 1925.Τα περισσότερα είναι άδεια και βρίσκονται σε άθλια κατάσταση. Μπαίνοντας στο μπλοκ που κοιτάζει Καλλιρρόης και Συγγρού τα ερείπια ενώνονται με μυρωδιές φαγητού από τον κόσμο του Πακιστάν. Λέγεται ότι κάποιος έχει αγοράσει τα ιστορικά αυτά ερείπια και τα νοικιάζει σε μετανάστες. Και η ιστορία συνεχίζεται.

Φωτό Δημήτρης Ζαχαράκης