Κώστας Σαριδάκης- Γιώργος Αρφαράς Ρεζερβέ μέσω Internet

-Βλέπουμε ότι στην Ελλάδα τα startups ανθούν. Πόσο ρόλο παίζει η κρίση σε αυτό;

Κώστας Σαριδάκης: Η αλήθεια είναι ότι τα startups έχουν γίνει της μόδας στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και η κρίση αναμφισβήτητα έχει παίξει μεγάλο ρόλο,καθώς η μεγάλη ανεργία αλλά και οι περιορισμένες πλέον προοπτικές εξέλιξης στις περισσότερες επιχειρήσεις ωθούν τους νέους στο να θέλουν να δοκιμάσουν κάτι δικό τους. Από την άλλη όμως, δυστυχώς, η ίδια η κρίση περιορίζει τιςπερισσότερεςιδέες στο να πάρουν σάρκα και οστά. Μία τυπική startup χρειάζεται από 100.000 έως 500.000 ευρώ για να αναπτύξει και να λανσάρει με αξιώσεις ένα προϊόν στην αγορά,οπότε καταλαβαίνετε ότι στην πράξη και στην Ελλάδα της κρίσης, όσο ταλέντο και όρεξη για σκληρή δουλειά και αν υπάρχει,χωρίς αυτό το αρχικό κεφάλαιο μια ιδέα πολύ δύσκολα θα πάει μπροστά.

-Πόσο συνέβαλαν οι σπουδές σας στην τωρινή σας επιχειρηματική δράση

Γιώργος Αρφαράς: Θα έλεγα αρκετά, αλλά όχι τόσο λόγω των γνώσεων που αποκομίσαμε. Το σημαντικό ήταν η ανάπτυξη κάποιων δεξιοτήτων, οι οποίες φάνηκαν πολύ χρήσιμες στην πορεία. Με τον Κώστα είχαμε παρόμοια εκπαίδευση η οποία βοήθησε σε ανάπτυξη της αντίληψής μας τόσο σε θέματα business όσο και τεχνολογίας. Η μετέπειτα ενασχόλησή μας στο συμβουλευτικό κλάδο μας ανέπτυξε περαιτέρω προς την ίδια κατεύθυνση. 

-Ποιες δυσκολίες συναντήσατε για το εγχείρημά σας;

Κ.Σ.: Οι δυσκολίες που συναντήσαμε ήταν πάρα πολλές και το σίγουρο είναι ότι όσο προχωράμε, θα συναντάμε κι άλλες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε αυτό που συνηθίζεται να λέγεται για τα startups, ότι αποτελούν ένα μαραθώνιο sprint. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω κάποιες μέχρι τώρα,τότε αυτές θα ήταν οι δυσκολίες που συναντήσαμε στην αρχική περίοδο, όπου έπρεπε να δημιουργήσουμε το πρώτο site από το μηδέν και να πείσουμε τα πρώτα εστιατόρια να μπουν στην υπηρεσία κάνοντας παράλληλα άλλη δουλειά.

-Τελικά το Internet θα μας λύσει όλα τα... προβλήματα; Υπάρχουν όρια στην επέκτασή του;

Κ.Σ.: Το Ιnternet αναμένεται να έχει την πορεία που είχε και ο ηλεκτρισμός τις προηγούμενες δεκαετίες, δηλαδή θα γίνεται σταδιακά όλο και λιγότερο ορατό στην καθημερινότητά μας αλλά ταυτόχροναόλο και πιο σημαντικό καταλήγοντας να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της με απεριόριστες εφαρμογές. Σίγουρα πολλά προβλήματα θα λυθούν και θα δούμε τεράστια άλματα προόδου ειδικά σε τομείς, όπως η υγεία και η εκπαίδευση,αλλά από την άλλη θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τεράστιες νέες προκλήσεις όσον αφορά τηνιδιωτική ζωή και τα προσωπικά δεδομένα.

Γ.Α.: Φυσικά και το Ιnternet δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα της ζωής, γιατί αποτελεί απλά ένα ανθρώπινο εργαλείο. Είναι, όμως, ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για την κάλυψη πολλών αναγκών. Θεωρώ ότι ακόμα υπάρχουν περιθώρια αξιοποίησής του σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης συμπεριφοράς και δραστηριοποίησης. Καθημερινά, γεννιούνται νέες ιδέες για τον τρόπο εκμετάλλευσης αυτού του εργαλείου με έναν τρόπο που πριν κανένας δεν είχε σκεφτεί!

-Πώς επικοινωνήσατε το e-table;

Γ.Α.: Χρησιμοποιήσαμε κυρίως διαφήμιση σε μηχανές αναζήτησης και Social Media. Παράλληλα, πραγματοποιήσαμε στοχευμένη διαφήμιση σε επιλεγμένους ιστότοπους, mobile εφαρμογές τρίτων, ραδιόφωνο αλλά και έντυπο Τύπο. Σύντομα, ετοιμάζουμε και το τηλεοπτικό μας σποτ. Επιπλέον, μεγάλη ώθηση μας έδωσαν δημοφιλείς ιστότοποι  που δημοσίευσαν το link μας ή και τα δελτία Τύπου μας, καθώς και περιορισμένης χρονικής διάρκειας προωθητικές ενέργειες.

Παρά το βάρος που φάνηκε ότι δώσαμε στη διαφήμιση, έχουμε πίστη στη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα των συνεργασιών που έχουμε αρχίσει και χτίζουμε με στρατηγικούς εταίρους (είτε affiliations είτε άλλου τύπου). Και τέλος, δίνουμε βάρος στην ανάπτυξη αξιόπιστου περιεχομένου και στην τήρηση υψηλού επιπέδου ποιότητας των υπηρεσιών μας αφήνοντας το wordofmouth να λειτουργήσει υπέρ μας.

-Πώς σκοπεύετε να εξελίξετε το project; Σκέφτεστε να το επεκτείνετε στο εξωτερικό;

Κ.Σ.: Για την ώρα, επικεντρωνόμαστε στην περαιτέρω ανάπτυξη του προϊόντος με νέες, καινοτόμες υπηρεσίες τόσο για τους χρήστες όσο και για τα εστιατόρια αλλά και στην γεωγραφική επέκταση σε περισσότερες περιοχές της Ελλάδας. Αυτή τη στιγμή και μέσα σε ελάχιστο διάστημα το e-table.gr έχει δυναμική παρουσία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλο, Ηράκλειο, Ναύπλιο και Αράχοβα ξεπερνώντας τα 900 συμβεβλημένα εστιατόρια. Κάποια στιγμή η επέκταση στο εξωτερικό θα μας απασχολήσει, αλλά μέχρι τότε έχουμε πολλά σχέδια για εμπλουτισμό της υπηρεσίας μας. Πραγματικά, θέλουμε να κάνουμε την υπηρεσία μας συνώνυμο των κρατήσεων εστιατορίων στην Ελλάδα!

-Το επόμενο βήμα του e-table ποιο θα είναι;

Γ.Α.: Κινούμαστε παράλληλα σε πολλά επίπεδα. Σε τεχνολογικό επίπεδο, θα προσφέρουμε την iOS έκδοση της mobile εφαρμογής μας εντός των ερχόμενων εβδομάδων. Σε επίπεδο εμπειρίας χρήστη, στοχεύουμε να παρουσιάσουμε σταδιακά Εικονικές Περιηγήσεις για τους περισσότερους χώρους με τους οποίους συνεργαζόμαστε (προς το παρόν μόνο στην Αττική). Στο επίπεδο συνεργασίας μας με τα εστιατόρια, υλοποιούμε ένα πλήρες σύστημα διαχείρισης κρατήσεων και τραπεζιών, το οποίο θα προσφέρεται δωρεάν στα εστιατόρια της σελίδας μας.

-Πώς ανταποκρίνεται ο κόσμος;

Κ.Σ.:Δεδομένου του ότι το e-table.gr ξεκίνησε την πορεία του το τέλος του καλοκαιριού 2014, είμαστε ενθουσιασμένοι με τη γρήγορη ανάπτυξή του καθώς ήδη περισσότεροι από 7.500 άνθρωποι έχουν γευματίσει σε κάποιο εστιατόριο με κράτηση μέσω της υπηρεσίας μας, ενώ οι κρατήσεις από εβδομάδα σε εβδομάδα αυξάνονταιμε μεγάλο ρυθμό. Επίσης, μεγάλη σημασία έχει για εμάς να βλέπουμε όσους έχουν δοκιμάσει την υπηρεσία να την ξαναχρησιμοποιούν. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι το 15% των χρηστών μας έχει ήδη επαναχρησιμοποιήσει την υπηρεσία σε σύντομο χρονικό διάστημα, γεγονός που δείχνει ότι ο κόσμος, παρότι διστακτικός στην αρχή, αρχίζει και μας εμπιστεύεται. Τέλος, έχουμε ήδη συγκεντρώσει περισσότερες από 2.000 κριτικές οι οποίες έχουν ιδιαίτερη αξία, καθώς σε αντίθεση με άλλες υπηρεσίες και χάρη στη δυνατότητα της online κράτησης, είναι όλες από χρήστες που πιστοποιημένα έχουν γευματίσει στα εστιατόρια.

-Η κράτηση γίνεται άμεσα, δηλαδή μπορεί κάποιος χρήστης και να ζητήσει ρεζερβέ για την επόμενη ώρα ή απαιτείται κάποιος χρόνος;

Κ.Σ.: Η κράτηση στην ιστοσελίδα μας γίνεται άμεσα, εντελώς δωρεάν,δεν απαιτεί πιστωτική κάρτα και μπορεί να πραγματοποιηθεί όλο το 24ωρο, χωρίς περαιτέρω επικοινωνίεςή αναμονήγια επιβεβαίωση, καθώς τα τραπέζια που μας παρέχουν τα συμβεβλημένα εστιατόρια είναι προδεσμευμένα. Η διαδικασία είναι πολύ απλή και η κράτηση ολοκληρώνεται με λίγα μόλις κλικ με τους χρήστες να κερδίζουν δωρεάν εκπτώσεις από τα εστιατόρια αλλά και άλλα οφέλη όπως «πόντους» από το Πρόγραμμα Επιβράβευσης Πελατών για να κερδίζουν επιπλέον εκπτώσεις σε μελλοντικές κρατήσεις τους, κερασμένες από το e-table.gr! Τέλος, για όσους δεν προλαβαίνουν να κάνουν την κράτηση online ή επιθυμούν να λάβουν περισσότερες πληροφορίες, υπάρχει και το τηλεφωνικό μας κέντρο σε καθημερινή βάση 11:00-23:00 που μπορεί να προτείνει εστιατόρια ανάλογα με τις επιθυμίες του πελάτη και να καταχωρήσει την κράτηση γι’αυτόν, πάντοτε εντελώς δωρεάν.

-Πόσα άτομα είστε πίσω από το e-table;

Γ.Α.: Αν και η core ομάδα μας είναι γύρω στα 15 άτομα, κάπου 30 άνθρωποι συνεργάζονται άμεσα ή έμμεσα κατά κάποιον τρόπο με το e-table.gr μοιραζόμενοι ένα κοινό όραμα. Το ενδιαφέρον είναι ότι πριν από 8 μήνες ήμασταν μόνο ο Κώστας και εγώ! Η χρηματοδότησή μας, όμως, σήμαινε ότι πλέον θα μπορούσαμε να προσλάβουμε εξειδικευμένο προσωπικό για όσες εργασίες προσπαθούσαμε να φέρουμε εις πέρας δύο άνθρωποι. Σήμερα, έχουμε ειδικό τμήμα Web Development, Β2Β Πωλήσεων, Marketing & Content Generation, Customer Support.

-Πώς βλέπετε τα πράγματα στην Ελλάδα ειδικά ως προς το επιχειρηματικό περιβάλλον;

Γ.Α.: Λόγω της μακροχρόνιας ύφεσης έχει μειωθεί πολύ τόσο η κατανάλωση όσο και η εγχώρια παραγωγή. Επιπρόσθετα, το κλίμα αβεβαιότητας που κυριαρχεί στο εσωτερικό και στο εξωτερικό αποτρέπει επενδυτές από το να υποστηρίξουν νέα εγχειρήματα στην Ελλάδα. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με ακρίβεια ποιες είναι οι σωστές κινήσεις για να επανέρθουμε στην ανάπτυξη αυτή τη στιγμή, αλλά όλοι συμφωνούμε ότι θα χρειαστεί χρόνος.Αυτό που μπορούμε, όμως, να ελπίζουμε είναι ότι μέσα από αυτή την κατάσταση με λίγη προσοχή  μπορούν να προκύψουν μακροπρόθεσμα και ορισμένα θετικά αποτελέσματα. Η κρίση ωθεί τον κόσμο να σκέφτεται πολιτικά, οικονομικά, αλλά και επιχειρηματικά. Από τη στιγμή που η παραδοσιακή ελληνική φιλοσοφία του «βολεύεσθαι» πλήττεται, ο κόσμος αναγκάζεται να δει με άλλο μάτι την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και εν γένει την πρωτοβουλία. Επιπλέον, ποια θα ήταν η καλύτερη χρονική συγκυρία για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, της αναξιοκρατίας και της δημόσιας διαφθοράς, αν όχι τώρα;

Κ.Σ.: Αν και στο κομμάτι αυτό έχουν γίνει σημαντικές βελτιώσεις τα τελευταία χρόνια, το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα συνεχίζει να μην είναι το πιο φιλικό προς τους επίδοξους νέους επιχειρηματίες. Υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες αλλά το αβέβαιο φορολογικό καθεστώς και η αυξημένη γραφειοκρατία δυσχεραίνουν την επιχειρηματική πρωτοβουλία. Τα πλαίσια επιδοτήσεων και επιχορηγήσεων είναι γενικά δύσκαμπτα και τελικά σε λίγες περιπτώσεις βοηθούν. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι με τον Γιώργο είχαμε ενταχθεί κάποια στιγμή σε ένα πρόγραμμα αλλά εντέλει απορρίψαμε οι ίδιοι τη χρηματοδότηση, καθώς υπήρχαν τόσοι πολλοί όροι και προϋποθέσεις που δεν μπορούσαμε να είμαστε σίγουροι για το τι θα μπορούσεποτέ να συμβεί. Όπως είχε πει και ο Bill Gates, όταν είχε επισκεφτεί τη χώρα μας πριν κάποιο διάστημα, στην Ελλάδα αν αποτύχεις επιχειρηματικά κινδυνεύεις ακόμα και να μπεις στη φυλακή.

-Πώς βλέπετε τη γευστική σκηνή της Αθήνας; Πού σας αρέσει να βγαίνετε για φαγητό; Γενικά το ψάχνετε;

Κ.Σ.: Έχουνενδιαφέρον οιερωτήσεις αυτές γιατί αποτέλεσαν κάποιους από τους πιο σημαντικούς λόγους δημιουργίας του e-table.gr! Έχουμε διαπιστώσει ότι η Αθήνα έχει πάρα πολλές και καλές γευστικές επιλογές που ο κόσμος δεν γνωρίζει. Και είναι φυσικό… Ενώ οι Έλληνες έχουν σαν κύρια διασκέδαση την έξοδο για φαγητό,η πλειοψηφία καταλήγει κάθε φορά σε ένα από τα ελάχιστα εστιατόρια που γνωρίζει ή που του έχουν συστήσει φίλοι ή -κακά τα ψέματα- σε κάποιο σουβλατζίδικο, καθώς δεν γνωρίζει ότι με 5-10 ευρώ το πολύ παραπάνω, μπορεί να δοκιμάσει ένα πολύ ιδιαίτερο γεύμα σε ένα καλό εστιατόριο. Το ίδιο φαινόμενο έχουμε παρατηρήσει ακόμα και στον επιχειρηματικό χώρο,όταν πρέπει κάποιος να κλείσει τραπέζι για επαγγελματικό δείπνο. Ο ένας ρωτάει τον άλλον πούέχει πάει και τι του άρεσε, με αποτέλεσμα η κράτηση τραπεζιού να αποτελεί μια χρονοβόρα και κουραστική διαδικασία. Το e-table.gr αντιθέτως, δημιουργήθηκε για να δίνει απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα διευκολύνοντας τον κόσμο να ανακαλύπτει νέα εστιατόρια, να βλέπει το χώρο τους, να διαβάζειαξιόπιστες κριτικές και τελικά να κλείνει τραπέζι πανεύκολα κερδίζοντας μάλιστα αποκλειστικά προνόμια και εκπτώσεις.

Αν θέλετε να μιλήσω και πιο προσωπικά για εμένα και τον Γιώργο, αγαπάμε πολύ το φαγητό και απολαμβάνουμε την χαλάρωση που προσφέρει ένα καλό γεύμα σε ένα όμορφο εστιατόριο με αγαπημένα πρόσωπα. Φυσικά, ως καλοφαγάδες προσπαθούμε να επισκεφτούμε όσο το δυνατόν περισσότερα εστιατόρια υπάρχουν στο site μας!

-Έχετε κάποια κριτήρια για τα εστιατόρια που εντάσσονται στο e-table;

Γ.Α.: Καταρχήν πρέπει να είναι σε θέση να δέχονται κρατήσεις και σήμερα τηλεφωνικά. Υπάρχουν εστιατόρια που είτε λόγω τοποθεσίας, στυλ, κοινού είτε εκ πεποιθήσεως είναι αποκλειστικά αφιερωμένα στο walk in. Από εκεί και πέρα, έχουμε θέσει κάποια ποιοτικά κριτήρια τα οποία στηρίζονται σε κάποιο βαθμό σε υποκειμενικές κρίσεις. Μετά την έναρξη της  συνεργασίας  μας με κάποιο εστιατόριο, παρακολουθούμε στενά το feedback από τους χρήστες μας, ώστε να διαπιστώνουμε την ορθότητα της επιλογής μας.

-Ποιο ρόλο παίζει η ομάδα για το εγχείρημά σας;

Κ.Σ.: Πίσω από κάθε επιτυχημένη startup δεν μπορεί παρά να υπάρχει μια δυνατή και δεμένη ομάδα. Είναι τόσα πολλά που γίνονται καθημερινάκαι σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα,που μόνο με ουσιαστική και αποτελεσματική ομαδική εργασία μπορούν να επιτευχθούν. Από τις πωλήσεις, την ανάπτυξη της πλατφόρμας και των mobile εφαρμογών, το μάρκετινγκ έως τη διαχείριση των κρατήσεων και την υποστήριξη των συνεργατών, όλα έρχονται εις πέρας μόνο μέσα από ομαδική εργασία σε καθημερινή βάση αλλά και στα Σαββατοκύριακα. Οι startups είναι έντονα ομαδικό σπορ.