Φελλός: ένα μικρό θαύμα της φύσης

17 Νοεμβρίου 2014
Χάρης Τζαννής
Αν και η έννοια της λέξης έχει πολλές σημασίες εδώ θα ασχοληθούμε με αυτή που περιγράφει το μικρό πώμα με το οποίο σφραγίζουμε τα μπουκάλια των κρασιών. Τι είναι; Από πού προέρχεται και γιατί χρησιμοποιείται στη γαστρονομία.


Ο φελλός είναι το υλικό [νεκρός ιστός] που προκύπτει από τη συγκομιδή του φλοιού της φελλοφόρου δρυός. Μια σπάνια βελανιδιά που συναντούμε σε περιοχές της νοτιοδυτικής Ευρώπης (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία) και της βορειοδυτικής Αφρικής (Τυνησία, Μαρόκο, Αλγερία). Η σύνθεση του φελλού αποτελείται από εκατομμύρια κύτταρα σε ακανόνιστη κυψελοειδή δομή με κενό χώρο ανάμεσα τους κάτι σαν το πλαστικό με φυσαλίδες (αεροπλάστ) σε μικρό μέγεθος. Έτσι ο φελλός είναι συμπαγής καθώς τα κύτταρά του έχουν μεγάλη πυκνότητα, ελαστικός καθώς ο κενός χώρος επιτρέπει στα κύτταρα να επανέλθουν μετά από πίεση, ελαφρύς καθώς το 90% του κυτταρικού του όγκου είναι κενό , στεγανός, ηχομονωτικός αλλά και αδιάβροχος, αδρανής χωρίς οσμή και γεύση, ανθεκτικός σε ψηλές αλλά και χαμηλές θερμοκρασίες και δεν καίγεται.

Η Πορτογαλία κατέχει την πρώτη θέση στην παγκόσμια παραγωγή, με το 50% αυτής, και ακολουθεί η Ισπανία. Ο συγκομιδή του φυσικού φελλού, βάσει νομοθεσίας, γίνεται μετά τα πρώτα 25 χρόνια ζωής του δέντρου και κάθε 9 με 12 χρόνια στη συνέχεια. Αυτό σημαίνει πως στα δέντρα με μέση ζωή περίπου τα 170 χρόνια μπορούν να γίνουν κατά μέσο όρο μόνο 12 συγκομιδές. Ο καταλληλότερος φελλός για τη σφράγιση των μπουκαλιών συλλέγεται μετά την τρίτη συγκομιδή που ωριμάζει το δέντρο.

Αν και ο φελλός διαθέτει όλα αυτά τα εκπληκτικά χαρακτηριστικά εντούτοις υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της εμφάνισης του μύκητα TCA που ευθύνεται για το φαινόμενο του φελλώματος του κρασιού. Έτσι, τις τελευταίες δεκαετίες ξεκίνησε η παραγωγή συνθετικού φελλού που χρησιμοποιούν αρκετοί οινοποιοί και έχει ξεκινήσει πληθώρα συζητήσεων… αλλά αυτό είναι ένα θέμα για να επανέλθουμε. 

Χάρης Τζαννής, Fnl-guide.com