Υποθέτω ότι όλοι οι οινόφιλοι που πιστεύουν ότι “καλό κρασί είναι αυτό που τους αρέσει” θα έχουν ήδη σταματήσει να διαβάζουν αυτό το άρθρο! Και αυτό γιατί κάθε συζήτηση που αφορά την αντικειμενικότητα της εκτίμησης ενός κρασιού εκλαμβάνεται από τον λιγότερο γνώστη ως ένα “μάθημα” αλλά και μια απαξίωση, ένα οινικό bulling όπου κάποιος θα πρέπει να αναγκαστεί να αγαπήσει ένα κρασί μόνο και μόνο επειδή οι επαΐοντες το θεωρούν καλό.
Η πραγματικότητα όμως βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα των παραπάνω, αφού η έννοια της αντικειμενικότητας με την αυστηρή της έννοια δεν υπάρχει (ευτυχώς!) σε τίποτα το οποίο απευθύνεται ή απαιτεί ανθρώπινες αισθήσεις. Ακόμα και αν πολλά πράγματα είναι απολύτως μετρήσιμα –όπως για παράδειγμα οι επιδόσεις ενός αυτοκινήτου- σχεδόν πάντα αντικατοπτρίζουν ένα μικρό μέρος της αλήθειας. Γεγονός που όσοι παρακολουθούν Formula 1 το διαπιστώνουν συνεχώς, με μονοθέσια καλύτερων επιδόσεων να αποτυγχάνουν λόγω της συμπεριφοράς στις στροφές, της αυξημένης φθοράς των ελαστικών κοκ.
Αν και τα παραπάνω ακούγονται ως ο θρίαμβος του “μ’ αρέσει δεν μ’ αρέσει”, περιέργως διόλου δεν μειώνουν την αξία του “είναι καλό, δεν είναι καλό” το οποίο δεν έρχεται ως εχθρός αλλά ως σύμμαχος του πρώτου! Αυτό συμβαίνει αφενός επειδή όσο περισσότερο γνωρίζουμε ένα αντικείμενο τόσο περισσότερη απόλαυση αντλούμε από αυτό και αφετέρου επειδή, ακόμα και σε απολύτως ερασιτεχνικά επίπεδα, το κρασί αδιαμφισβήτητα φέρνει τους ανθρώπους ενός τραπεζιού πιο κοντά και σχεδόν πάντα γίνεται αντικείμενο συζήτησης. Αφήστε που πολλοί από εσάς που διαθέτετε άνω του μέσου όρου γαστρονομικό γούστο - κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι επισκέπτεστε αυτόν τον ιστότοπο!- γίνεστε “επηρεαστές” του στενούς σας κύκλου, με όλες τις υποχρεώσεις …αντικειμενικότητας που απορρέουν από αυτή την ιδιότητα!
Βέβαια οποιοσδήποτε βαθμός “αντικειμενικότητας” απαιτεί ένα σύστημα αξιών, που στη περίπτωση του κρασιού λαμβάνει υπόψη του –σύμφωνα με τα βιβλία και τις σχολές- έννοιες όπως την καθαρότητα, την αρωματική πολυπλοκότητα, την ισορροπία, τη φινέτσα και την επίγευση. Αυτά το αξιακά κριτήρια αλλάζουν από εποχή σε εποχή - στην αρχαία Ελλάδα για παράδειγμα οι αρετές που έπρεπε να διαθέτει ένα κρασί προκειμένου να χαρακτηριστεί ποιοτικό ήταν εντελώς διαφορετικές- όμως ακόμα και σήμερα που είναι καθολικά αποδεκτές σταθμίζονται διαφορετικά από τον καθένα, οδηγώντας έτσι και σε διαφορετικές αξιολογήσεις.
Προφανώς και δεν είναι απαραίτητο να αποδεχθούμε τις παραπάνω αρετές για να εκφράσουμε το δικό μας γούστο, αν και ιδανικά θα ήταν χρήσιμο να δοκιμάσουμε (αν έχουμε την ευκαιρία ή την οικονομική άνεση) μερικά κρασιά- μύθους που χαίρουν παγκόσμιας αναγνώρισης. Όμως θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ξεκαθαρίσουμε τα δικά μας “θέλω” και να καθορίσουμε την μεταξύ τους ιεράρχηση. Για παράδειγμα η δική μου κλίμακα αξιών θέλει το flavor (το άρωμα δηλαδή του κρασιού στο στόμα) και την αρωματική συμπύκνωση να κατέχουν κυρίαρχη θέση ενώ την αρωματική φρεσκάδα, την ικανότητα παλαίωσης και την απουσία υπερβολικού βαρελιού να ακολουθούν. Αντίθετα το σκούρο χρώμα, η αρωματική ένταση, το σώμα, η ή ισορροπία είναι στοιχεία που βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις, την ίδια στιγμή που για άλλους είναι σημαντικότατες αρετές.
Αφού φτιάξουμε το δικό μας φίλτρο, το επόμενο βήμα είναι να περνάμε όλα τα κρασιά μέσα από αυτό, επιτυγχάνοντας την δική μας “αντικειμενικότητα”. Φυσικά αυτό το ταξίδι δεν είναι καθόλου εύκολο και απαιτεί πολλές δοκιμές, λήψη σημειώσεων (ειδικά στην αρχή) αλλά και την ικανότητα να κρατάμε το φίλτρο καθαρό και όχι θαμπωμένο από το όνομα, τη φήμη, τις προσωπικές σχέσεις με τον παραγωγό ή την τιμή ενός κρασιού. Έτσι θα φανούμε πιο “αντικειμενικοί” απέναντι στον εαυτό μας, θα κατανοήσουμε καλύτερα τα θέλω μας και παράλληλα θα γίνουμε πιο προβλέψιμοι (με την καλή έννοια) στους άλλους.
Απόδειξη του τελευταίου είναι ότι πολλοί οινόφιλοι που παρακολουθούν συστηματικά τις κριτικές μου είναι ικανοί να δοκιμάσουν ένα κρασί και να μαντέψουν τη βαθμολογία που εγώ θα έδινα με απόκλιση μόλις μισού βαθμού! Η, αντίστροφα, να καταλάβουν αν ένα κρασί που δεν έχουν δοκιμάσει θα είναι ή όχι του γούστου τους ανάλογα με την κριτική μου!
Σε κάθε περίπτωση πάντως αν καταφέρουμε να καθορίσουμε και να εφαρμόσουμε ένα σύστημα αξιών, θα διαπιστώσουμε το αντίθετο από αυτό που φανταζόμαστε διαβάζοντας αυτές τις γραμμές: ότι δηλαδή το κρασί δεν θα γίνει ένας ακαδημαϊκός καταναγκασμός και μια πολύπλοκη εξεζητημένη διαδικασία αλλά ότι όλη η ομίχλη γύρω από το κάθε ποτήρι που έχουμε μπροστά μας θα φύγει και τα πάντα θα γίνουν πιο σαφή, απλά και απολαυστικά! Και τότε η φράση “καλό κρασί είναι αυτό που μας αρέσει” θα αποκτήσει το σωστό της νόημά!