Τα jazz kissa γεννήθηκαν από ανάγκη. Στα χρόνια μετά τον πόλεμο, όταν η Ιαπωνία ανακάλυπτε τη δυτική κουλτούρα, οι δίσκοι jazz ήταν πολυτέλεια. Ένας δίσκος του Miles Davis κόστιζε σχεδόν όσο ένας μισθός, γεγονός που ώθησε έξυπνους επιχειρηματίες να ανοίξουν χώρους όπου μπορούσες να πιεις έναν καφέ και να ακούσεις John Coltrane χωρίς να χρειάζεται να χρεοκοπήσεις. Αυτό που ξεκίνησε αρχικά ως πρακτική λύση, εξελίχθηκε σε κάτι πολύ βαθύτερο οδηγώντας τα jazz kissa στην απόλυτη άνθηση την δεκαετία του 70. Εκείνη την εποχή περισσότερα από 250 τέτοια μαγαζιά ζούσαν ένδοξες στιγμές σε κάθε γωνιά του Τόκιο, ενώ σήμερα επιβιώνουν περίπου 100. Κάθε ένα από αυτά είναι μια παγωμένη στιγμή στον χρόνο.
Μπαίνοντας σε ένα jazz kissa αντιλαμβάνεσαι ότι δεν είναι όπως τα άλλα μπαρ. Δεν είναι καν όπως τα υπόλοιπα καφέ. Είναι σκοτεινό, γεμάτο με ράφια βιβλίων και χιλιάδες δίσκους βινυλίων. Σε κάποια περίοπτη γωνιά στέκει συνήθως ένα πανάκριβο ηχοσύστημα που βρίσκεται εκεί για να παράγει ήχο τόσο καθαρό ώστε να μπορείς να βιώσεις στο απόλυτο την κάθε νότα.
Ο master, έτσι αποκαλούν το ιδιοκτήτη, δεν είναι εκεί μόνο για να σερβίρει. (Ναι και όμως, τα μικρά αυθεντικά jazz kissa που σέβονται τον εαυτό τους έχουν μόνο ένα υπάλληλο και αυτός είναι ο ίδιος ο ιδιοκτήτης). Ο master λοιπόν είναι σερβιτόρος, dj και πάνω απ’ όλα ο απόλυτος γκουρού της jazz. Αυτός διαλέγει τη μουσική και εσύ απλά ακούς χωρίς αιτήματα και παραγγελιές. Τουλάχιστον στα παραδοσιακά και αυθεντικά kissa. Η φιλοσοφία του είναι απλή: Απλά εμπιστεύσου τον. Έχει ακούσει περισσότερη jazz απ’ όση μπορείς να φανταστείς και έχει χτίσει αυτή τη συλλογή δίσκο δίσκο.
Η σχέση των jazz kissa με το φαγητό είναι περίπλοκη. Παραδοσιακά αυτοί οι χώροι δεν σερβίρουν φαγητό αλλά keishoku το οποίο ερμηνεύεται σε ελεύθερη μετάφραση, ως ελαφρύ γεύμα. Αυτό μπορεί να είναι ένα τοστ, ρύζι, κάποιο σάντουιτς ή γλυκά. Στην ουσία πρόκειται για κάτι που θα συνοδεύσει τον καφέ ή το ουίσκι σου. Προφανώς αυτή η απλότητα δεν γίνεται για να περιορίσει τις επιλογές σου αλλά είναι ο τρόπος ώστε το φαγητό να μην αποσπά την προσοχή σου από την ακουστική εμπειρία. Στην ουσία είναι μια καλή δικαιολογία για να καθίσεις και να παραδοθείς στον ήχο.
Υπάρχει κάτι όμορφα σουρεαλιστικό στον να βλέπεις 10-15 αγνώστους να κάθονται με σιωπή, καθένας με το ποτό του και να ακούνε όλοι το ίδιο κομμάτι. Χωρίς να κοιτάζονται, χωρίς να τσεκάρουν το κινητό τους.
Στο Otofuke, ένα μικροσκοπικό jazz kissa στο Monzen-Nakacho που βρίσκεται στο πίσω μέρος ενός γκαράζ, ο χώρος χωράει μόλις δώδεκα άτομα. Ο ιδιοκτήτης έχει φτιάξει το σύστημα ήχου με τα χέρια του με λυχνιακούς ενισχυτές και custom made ηχεία. Το όνομα “Otofuke” σημαίνει κυριολεκτικά η νύχτα περνάει με τη μουσική. Όνομα και πράγμα.
Στο θρυλικό Masako του Shimokitazawa, που λειτούργησε το 1953 ως το 2009 και ξαναγεννήθηκε το 2020, το διάσημο τοστ αμυγδάλου - ένα κομμάτι ψωμί ψημένο στον φούρνο με βούτυρο και φέτες αμυγδάλου - έχει αφήσει εποχή. Το Masako διευθύνεται σήμερα από τη Moeko-san, μέλος του δημοφιλούς συγκροτήματος Minyo Crusaders.
Στο Kissa Ko του Jimbocho, στεγασμένο σ’ ένα ξύλινο σπίτι εποχής Edo που επέζησε από τον πόλεμο, η γαστρονομική προσέγγιση είναι διαφορετική. Ανοίγουν από τις 07:30 το πρωί και ειδικεύονται στο πολυτελές πρωινό, μια αρκετά σπάνια πολυτέλεια στον κόσμο των jazz kissa. Εδώ, στον μικρό όροφο με τα τατάμι στο δάπεδο και τα αυθεντικά ιαπωνικά παραδοσιακά έπιπλα η εμπειρία ενός πρωινού γίνεται μοναδική.
Ανάμεσα στα θρυλικότερα είναι το DUG στο Shinjuku, που θεωρείται από πολλούς το πιο διάσημο jazz kissa της Ιαπωνίας. Ο ιδιοκτήτης διηύθυνε παλαιότερα το εξίσου θρυλικό DIG που άνοιξε το 1961 από τον διάσημο φωτογράφο jazz Hozumi Nakadaira, αλλά έκλεισε το 1983 όταν κατεδαφίστηκε το κτίριο που στεγαζόταν. Με τη σπηλαιώδη ατμόσφαιρα, τα σκούρα τούβλα και τον αμυδρό φωτισμό, το DUG προσφέρει μια από τις πιο αυθεντικές jazz εμπειρίες στην πόλη.
Ακόμη και ο Haruki Murakami (“Νορβηγικό Δάσος”, “Περί Μουσικής και μόνο”) είχε δικό του jazz kissa, το Peter Cat, προτού γίνει παγκοσμίως διάσημος συγγραφέας.
Το Narcise που βρίσκεται στον δεύτερο όροφο ενός κτηρίου στο κέντρο του Kabukicho, έχει μεγάλη ιστορία. Ο πατέρας του ιδιοκτήτη το άνοιξε πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και ήταν ένα μέρος όπου σύχναζαν συγγραφείς και ποιητές. Μετατράπηκε σε jazz kissa την δεκαετία του 70 ακολουθώντας τις απαιτήσεις της εποχής. Το Jazz Inn Uncle Tom λειτουργεί εδώ και 44 χρόνια. Ο γιος του ιδιοκτήτη μαζί με τη μητέρα του διευθύνουν το μαγαζί και ενώ στα ηχεία ακούγεται hardcore jazz, στα τραπέζια σερβίρεται μια τεράστια ποικιλία από sake ενώ για φαγητό υπάρχει εξαιρετικό sashimi. Το Eigakan που στα ιαπωνικά σημαίνει θέατρο γεννήθηκε το 1976. Ο ιδιοκτήτης πριν το ανοίξει δούλευε στην παραγωγή ταινιών γι’ αυτό και το συγκεκριμένο jazz kissa είναι διακοσμημένο με κινηματογραφικές αφίσες απ’ όλο τον κόσμο. Εδώ υπάρχει ένα εξαιρετικό ηχοσύστημα που ολοκληρώθηκε μετά από δεκαετίες και απ’ ότι λέγεται είναι ίσως το κορυφαίο σε όλο το Τόκιο. Μόνο και μόνο γι’ αυτό αξίζει σίγουρα μια επίσκεψη.
Σήμερα, σ’ ένα κόσμο βίντεο των δεκαπέντε δευτερολέπτων, τα jazz kissa αντιστέκονται. Μια επίσκεψη δεν είναι νοσταλγικό ταξίδι αλλά ούτε ένα hipster trend. Είναι ένα σημάδι ότι κάποιοι άνθρωποι συνεχίζουν να πιστεύουν στη δύναμη μιας εμπειρίας που απαιτεί ηρεμία και συγκέντρωση. Σου προσφέρουν μια ιδέα από την αρχή μέχρι το τέλος. Ένα τραγούδι μπορεί να διαρκεί 20 λεπτά και εδώ θα το ακούσεις ολόκληρο. Θα παρακολουθήσεις τη σκέψη του μουσικού να αναπτύσσεται, να εξελίσσεται και να φτάνει σε μέρη που αρχικά δεν φαντάστηκες. Και όταν τελειώσει ο δίσκος βινυλίου και ακουστεί εκείνος ο χαρακτηριστικός θόρυβος, υπάρχει μια στιγμή που μπορείς να αναπνεύσεις μαζί με όλους τους υπόλοιπους θαμώνες.