Γιανακοχώρι το συλλεκτικό

Έχουμε συνηθίσει να μιλάμε για τα νέα κρασιά, τις νέες αφίξεις στην αμπελοοινική σκηνή και είναι συνήθως πολλές. Δεν μιλάμε ωστόσο ποτέ για τα κρασιά εκείνα που φεύγουν, τις ετικέτες που αποσύρονται από την αγορά ―και είναι φυσιολογικό γιατί ο κόσμος τους συνήθως τελειώνει με λυγμoύς και όχι κρότους.

Η εξαίρεση μάς έρχεται από τη Νάουσα και είναι το ιστορικό κρασί «Γιανακοχώρι» του Κτήματος Κυρ-Γιάννη. Λέω «ιστορικό» όταν στην πραγματικότητα εννοώ «εμβληματικό» γιατί μπορεί και να ήταν η πρώτη Νάουσα που παντρεύτηκε με ξένη ποικιλία (και για να είμαι απόλυτα ακριβής, το πρώτο ξινόμαυρο που χαρμανιάστηκε με μερλό).

Το «Κτήμα Κυρ-Γιάννη Γιανακοχώρι», λοιπόν, από του χρόνου θα λέγεται απλώς Κτήμα Κυρ-Γιάννη αφού χάνει τον προσδιορισμό «Γιανακοχώρι». Πρόκειται για την απλή εφαρμογή της νομοθεσίας αφού το κρασί αυτό δεν είναι ΠΟΠ «Νάουσα» (καθότι περιέχει και μερλό), αλλά ΠΓΕ «Ημαθία». Αλλά ακόμα και να ήταν Νάουσα, πάλι θα υπήρχε πρόβλημα με το όνομα Γιανακοχώρι στην ετικέτα, όσο δεν έχουν ακόμα οριοθετηθεί οι υποζώνες τύπου «villages».

Έτσι, μια και η εσοδεία του 2011 θα είναι η τελευταία με το όνομα αυτό, το κρασί εξέρχεται της σκηνής με μια βαθιά υπόκλιση έχοντας στην ετικέτα τη μνεία «Last Vintage», με τη διευκρίνιση: 78.396 φιάλες, 1.236 magnums, 308 double magnums και 20 jeroboams. Με άλλα λόγια συλλεκτικό, άρα οινόφιλοι σπεύσατε.

Πρέπει να πάμε λίγο πίσω για να καταλάβουμε πόσο εμβληματικό είναι το κρασί αυτό, που τα τελευταία χρόνια, είναι αλήθεια, έχει επισκιαστεί από τα νεώτερα σε ηλικία αδέλφια του όπως τις Δύο Ελιές και τον Διάπορο.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 τα μεγάλα οινοποιεία της χώρας (Μπουτάρης, Τσάνταλης, Κουρτάκης, Αχάια Clauss κ.λπ) έβλεπαν με απορία την ανάπτυξη των «κτημάτων» αναρωτώμενοι πώς θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο αυτό. Είμαι σίγουρος πως στην αρχή οι περισσότεροι θεώρησαν πως θα ήταν ένα παροδικό φαινόμενο, άντε μια παρωνυχίδα στις πωλήσεις τους... Η πρώτη από τις μεγάλες εταιρείες που αποφάσισε να μπει στη λογική των πιο μικρών οινοποιήσεων και κατόπιν στη δημιουργία κτημάτων σε διάφορα σημεία της χώρας ήταν η εταιρεία Μπουτάρη, στην οποία τότε συνυπήρχαν ο Κώστας με τον Γιάννη, οι δύο αδελφοί Μπουτάρη.

Μάλιστα κάπως έτσι προέκυψαν και τα περίφημα «πειραματικά» κρασιά της Boutari που πραγματικά συγκλόνισαν την αγορά του ελληνικού κρασιού. Το Γιανακοχώρι δεν ήταν ακριβώς ένα πειραματικό κρασί (με την εμπορική έννοια), αν και σίγουρα ήταν το αποτέλεσμα πολλών πειραματισμών, αλλά εντάσσονταν στην κατηγορία των «Κτημάτων» της εταιρείας (αρχικά ήταν μόνο αυτό και το Château Matsa!), σε αντιδιαστολή με τα «ποικιλιακά Μπουτάρη» όπως το Sauvignon Blanc, το Chardonnay, το Ξινόμαυρο, το Αγιωργίτικο και το... Ροδίτης-Ξινόμαυρο.

Το «Κτήμα Μπουτάρη στο Γιανακοχώρι», σύντομα έγινε «Κτήμα Γιαννακοχώρι», ένα «grand vin με μεγάλη επιδεκτικότητα παλαίωσης», σύμφωνα με ένα δελτίο Τύπου της εποχής. Η ποικιλιακή του σύνθεση ήταν 70% ξινόμαυρο και 30% μερλό και οι πρώτες φιάλες, εσοδείας 1992, κυκλοφόρησαν στην αγορά τον Ιούνιο του 1995 (στην Vinexpo). Έτσι, ουσιαστικά, μέχρι το 2015 που θα δώσει τη θέση του στη νέα ετικέτα, μιλάμε για ακριβώς 20 εσοδείες.

Το κρασί προέρχεται από το ιστορικό, για την οικογένεια, κομμάτι του κτήματος, τα 500 στρέμματα που αγόρασε ο Γιάννης Μπουτάρης το 1968 και φύτεψε με ξινόμαυρο στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Όταν, αργότερα, τα δύο αδέλφια χώρισαν τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες και ο Γιάννης Μπουτάρης ξεκίνησε το δικό του κτήμα το 1997, ο αμπελώνας στο Γιαννακοχώρι ήταν η αρχή και ο πυρήνας της νέας προσπάθειας και το εμπορικό σήμα «Γιανακοχώρι» τον ακολούθησε στη νέα εταιρεία.

Το 2008 το κρασί άλλαξε αισθητά, αφού οι αναλογίες των ποικιλιών σχεδόν αντιστράφηκαν και το 70/30 ξινόμαυρο-μερλό έγινε 60% μερλό και 40% ξινόμαυρο, μία σύνθεση που διατηρείται μέχρι και σήμερα. Το αποτέλεσμα ήταν ένα κρασί πιο ευκολόπιοτο και «εμπορικό», εξάλλου η Ράμνιστα το είχε ήδη αντικαταστήσει ως ναυαρχίδα στην γκάμμα της εταιρείας σε ό,τι αφορά το ξινόμαυρο.

Το συλλεκτικό Γιανακοχώρι 2011 περιέχει όμορφα και ώριμα σταφύλια και είναι ένα ισορροπημένο (αν και όχι αρμονικό) κρασί, όπου οι δύο ποικιλίες εκτελούν το έργο τους με αξιοζήλευτο επαγγελματισμό. Όχι με πάθος, ούτε με υπερβολή, σαν καλά εκπαιδευμένα γκόλντεν ριτρίβερ, οι δύο ποικιλίες μάς δίνουν ένα τέλειο για την οικογένεια κρασί που θα το απολαύσει ο πεθερός με τη γαλοπούλα των Χριστουγέννων και θα ανεβάσει τις μετοχές μας στα μάτια της πεθερούλας.

Η αρχή είναι όλο μερλό και το τελείωμα όλο ξινόμαυρο, οι δύο ποικλίες διάγουν βίους παράλληλους σαν τα ζευγάρια που κοιμούνται σε ξεχωριστά δωμάτια μετά από... 20 χρόνια γάμου. Αν είναι να αγοράσετε καμια φιάλη για φύλαξη πάρτε οπωσδήποτε από magnum και πάνω.