Tα όμορφα κρασιά της Δράμας (Μέρος 2ον)

16 Ιουλίου 2015
Ντίνος Στεργίδης
Η συνέχεια του οδοιπορικού μας στα οινοποιεία της Δράμας, μει εντυπώσεις από τα επτά οινοποιεία που επισκεφθήκαμε.

Είναι μεγάλος ο πειρασμός του οινογράφου να αναφερθεί στα εντυπωσιακά κρασιά της Δράμας αποκαλώντας τα «δραματικά». Θα ήταν, ωστόσο, μία άστοχη παρομοίωση. Όχι γιατί δεν είναι δραματικά, αλλά γιατί η λέξη δράμα έχει τη ρίζα της στο ρήμα «δράω», βλέπε δράση, δράττομαι και... δραχμή!

Από την άλλη η ετυμολογία του ονόματος της πόλης Δράμα «εξακολουθεί να παραμένει σκοτεινή», όπως διάβασα κάπου*. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες με αφετηρία λέξεις όπως το Ύδραμα, το Δίρρεμα ή Δίρραμα (όλες έχουν σχέση με το νερό), το Δράγμα και ο Δραβήσκος. Τον Δραβήσκο αναφέρει και ο Θουκυδίδης· η ονομασία της αρχαίας αυτής πόλης μάλλον προέρχεται από τη λέξη δέρκομαι, δηλαδή βλέπω ή, καλύτερα, διακρίνω, άρα πόλη χτισμένη σε σημείο με καλή θέα. Όπως ένας αμπελώνας ας πούμε...

Όπως και να ’χει, η Δράμα διεκδικεί την καλλιέργεια τής αμπέλου από τη Νεολιθική Εποχή χάρη σε κουκούτσια σταφυλής που έχουν βρεθεί στο χωριό Σιταγροί. Επίσης, φαίνεται πως οι κάτοικοι τής περιοχής ανέκαθεν λάτρευαν το κρασί αφού οι αναφορές στη διονυσιακή λατρεία είναι πολλές. Μεταξύ άλλων, το διονυσιακό ιερό της Δράμας λειτουργούσε κανονικά μέχρι και τον 4ο μ.Χ. αιώνα, δηλαδή μέχρι την επικράτηση του Χριστιανισμού, ενώ σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα θεωρείται η προτομή του θεού Διονύσου (σε εξαιρετικό στιλ ξέγνοιαστου καβαλάρη αλά Ντένις Χόπερ) που βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Δράμας. Το πιο σημαντικό όμως εύρημα είναι το ιερό του Διονύσου στο χωριό Καλή Βρύση που πιστώνεται στην αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη, γνωστή στο πανελλήνιο από τις ανασκαφές της στην Αμφίπολη.

Όμως, μέχρις εκεί. Μετά τους Αρχαίους την καλλιεργητική συνέχεια στη Δράμα πήραν διάφορα άλλα είδη μεταξύ των οποίων το ρύζι, το βαμβάκι, το σησάμι, το λινάρι (για την παραγωγή υφασμάτων) και, αργότερα, το σιτάρι και τα καπνά. Η αμπελοκαλλιέργεια και ακόμα περισσότερο η οινοπαραγωγή δεν υπάρχουν, ουσιαστικά μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Είναι ενδεικτικό πως στο θαυμάσιο βιβλίο τού Miles Lambert-Gocs για το ελληνικό κρασί, που εκδόθηκε το 1990, ο συγγραφέας αγνοεί παντελώς την ύπαρξη οινοποιείων στη Δράμα και πώς θα μπορούσε άλλωστε να είναι διαφορετικά, αφού το πρώτο οινοποιείο της περιοχής, των αδελφών Νίκου και Κώστα Λαζαρίδη, ιδρύθηκε το 1987.**

Σήμερα η περιοχή μετρά 9 oινοποιεία, εκ των οποίων τα 6 συμμετέχουν και ως ιδρυτικά μέλη στη νεοσύστατη Ένωση Οινοποιών Δράμας: Κτήμα Κλωναρίδη, Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη, Κτήμα Λενικάκη, Κτήμα Μανωλεσάκη, Κτήμα Μιχαηλίδη, Κτήμα Νίκου Λαζαρίδη, Κτήμα Παυλίδη, Κτήμα Τέχνη Οίνου και Οινογένεσις.

Με τη βοήθεια, καταρχάς της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας και στη συνέχεια του Δήμου Δράμας, επτά από τα οινοποιεία της περιοχής συμμετείχαν στην οργάνωση της 2ης «ΔραμΟινογνωσίας» που έγινε στις αρχές Ιουνίου με πολλές εκδηλώσεις στα οινοποιεία και μέσα στην πόλη. Ήταν μία καλή ευκαιρία για κάθε ενδιαφερόμενο να δει από κοντά τι έχουν στα σκαριά τα διάφορα οινοποιεία και να δοκιμάσει νέες εμφιαλώσεις κρασιών.


Αδιαμφισβήτητος ηγέτης της περιοχής είναι το Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη. Δεν είναι μόνο οι εγκαταστάσεις του που είναι οι μεγαλύτερες και οι πιο εντυπωσιακές της Δράμας, ούτε η γκάμα των προϊόντων του, η οποία εκτός από τα κρασιά της Δράμας περιλαμβάνει κρασιά από το Καπανδρίτι Αττικής (Οινότρια Γη), ξίδι και αποστάγματα (ούζο, τσίπουρο και αποστάγματα σταφυλής). Είναι, πάνω απ’ όλα, η εξαιρετικά υψηλή ποιότητα που τα διακρίνει όλα. Τα ξίδια δεν είναι απλώς «πολύ καλά», είναι συγκλονιστικά. Τα αποστάγματα (ακόμα και το ούζο***, ανάθεμά το) είναι από τα καλύτερα της αγοράς, τα δε κρασιά ―από Δράμα και Καπανδρίτι― είναι από τις πιο σταθερές αξίες του ελληνικού αμπελώνα. Πραγματικά, μόνο συγχαρητήρια αξίζει το οινοποιείο αυτό για τις προσπάθειες που καταβάλει τόσα χρόνια στοχεύοντας πάντα στην ποιότητα.

Το οινοποιείο δημιουργήθηκε το 1992 όταν χώρισαν οι δρόμοι των αδελφών Νίκου και Κώστα Λαζαρίδη, με τον πρώτο να κρατά το οινοποιείο που δημιούργησαν μαζί και τον δεύτερο να παίρνει το 80% του αμπελώνα. Σήμερα το Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη καλλιεργεί στην ευρύτερη περιοχή της Δράμας γύρω στα 2.000 στρέμματα αμπέλι. Αξιοσημείωτη είναι η πρόσφατη κίνηση του κ. Λαζαρίδη να φυτέψει άλλα 250 στρέμματα στα 900 μέτρα υψόμετρο στο Κατάφυτο, ένα μικρό χωριό των 150 κατοίκων πέρα από το Νευροκόπι, κοντά στα Ελληνο-Βουλγαρικά σύνορα. Επίσης, τα τελευταία τρία χρόνια η εταιρεία έχει φυτέψει 50 στρέμματα τρουφόδεντρα αλλά εκεί, δυστυχώς, η αναμονή θα είναι μεγάλη: 10 χρόνια προτού εμφανιστούν οι πρώτες τρούφες!

Σε επίπεδο κρασιών λέω: σπεύσατε να αγοράσετε ό,τι υπάρχει από τη νέα γκάμμα «Domaine Costa Lazaridi». Το λευκό (που είναι το πρώην Château Julia Semillon), είναι ένα όμορφο, ελαφρά βαρελάτο παχύ κρασί, το ροζέ είναι ένα συγκλονιστικό ανοιχτόχρωμο μερλό που είναι ό,τι καλύτερο έχω δοκιμάσει φέτος σε ροζέ και το ερυθρό, το ερυθρό είναι ένα ποίημα από σιρά με μεγάλο βάθος γεύσης. (Μόνο 6.000 φιάλες δυστυχώς!). 


Στο Κτήμα Μανωλεσάκη (που ευτυχώς άλλαξε όνομα και δεν λέγεται πλέον Γέννημα Ψυχής), τα ηνία του οινοποιείου κρατά η αναζωογονητικά προσγειωμένη οινολόγος Αγγελική Αποστολάκη. «Πέρσι η χρονιά ήταν τόσο κακή που ερχόντουσαν τα σταφύλια και κρυβόμουν για να μη τα δω. Μόνο το 30% κάθε τσαμπιού ήταν υγιές», λέει, σερβίροντας τη Μαλαγουζιά του κτήματος, εσοδείας 2014, που τη διαψεύδει μονομιάς. Ένα κρασί με όμορφα αρώματα βερίκοκου και αχλαδιού, με ορυκτότητα και φρεσκάδα, καθαρό και ευκολόπιοτο. Αν αυτή είναι μία κακή χρονιά, φέρτε μας τις καλές!

Ο Γιώργος Μανωλεσάκης καλλιεργεί κοντά στα 160 στρέμματα στην Αδριανή και στο Δοξάτο με κρασιά που τα χαρακτηρίζει η καλή σχέση ποιότητας-τιμής. Η νέα σειρά EXIS με τιμή γύρω στα 6€ λιανική, είναι κρασιά που επενδύουν στο φρούτο και στην άμεση κατανάλωση. Το ερυθρό, από μοσχόμαυρο και λημνιό, είναι ρουστίκ όσο δεν παίρνει και έχει τη δική του προσωπικότητα. Μερικά σκαλοπάτια πιο πάνω είναι η σειρά Γέννημα Ψυχής και τέλος τα ποικιλιακά όπου ξεχωρίζει το μερλό του κτήματος. «Έχω ζήσει απίστευτες στιγμές λατρείας για το κρασί αυτό», λέει η κα Αποστολάκη «και είναι αναμφίβολα το κρασί που μας έβαλε στον οινικό χάρτη της Ελλάδας!». Η εσοδεία του 2009, που δοκίμασα, είναι ένα κρασί ακόμα σε εξέλιξη, ισχυρό, πυκνό και πολύπλοκο με αρώματα και γεύσεις μπαχαρικών και δέρματος. Ιδανικό για να συνοδεύσει στο τραπέζι τα διάφορα αγρίμια που θηρεύει στα γύρω βουνά ο κ. Μανωλεσάκης με τους φίλους του! 


Στο Κτήμα Μιχαηλίδη θα έπρεπε κανονικά να θρονιάζει στην είσοδο του οινοποιείου μια Harley-Davidson Softail της υπεύθυνης επικοινωνίαςTάνιας Κυριακίδου ―εάν δεν είχε κλαπεί πριν από μερικούς μήνες. Εάν παρ’ ελπίδα με διαβάζουν οι κλέφτες: να σαπίσετε στην κόλαση αλήτες! Παρηγοριά τής Τάνιας και δική μας είναι τα ωραία κρασιά του κτήματος που διατηρεί με τον σύζυγο Ιορδάνη Μιχαηλίδη στον Άγιο Αθανάσιο Δράμας. Ο κ. Μιχαηλίδης ξεκίνησε τον αμπελώνα του το 1992 όταν ήταν 16 ετών και σήμερα καλλιεργεί 120 στρέμματα παράγοντας 45.000 φιάλες με απώτερο στόχο τις 70.000 φιάλες. Η σειρά ΠΥΛΗ, σε τρία χρώματα, είναι η βάση του οινοποιείου και συμπληρώνεται με το λευκό ΚΛΕΙΔΙ, μία όμορφη, τυπική μαλαγουζιά σε ένα στυλ κάπως ελαφρύ με έμφαση στα ανθώδη αρώματα και τη φρεσκάδα στο στόμα. Στο μέλλον τα κρασιά αυτά θα πλαισιωθούν από τη σειρά ΧΡΙΣΜΑ, δύο πιο premium ετικέτες, το λευκό ένα παλαιωμένο ασύρτικο που ζυμώθηκε σε βαρέλι και το ερυθρό ένα μαυροτράγανο. Μου άρεσε ιδιαίτερα το Πύλη Ροζέ, ένα κλασικό ροζέ από σιρά, με αρώματα ροδιού και φράουλας, ιδανικό για το φετινό καλοκαίρι.


Το Κτήμα Νίκου Λαζαρίδη, υπό την ηγεσία του Φεδερίκου Λαζαρίδη, έχει προχωρήσει στην πλήρη αναδιάρθωση της γκάμας του, λανσάροντας καταρχάς μερικά πιο οικονομικά κρασιά όπως το πολύ γνωστό Μαύρο Πρόβατο και, πιο πρόσφατα, τις σειρές Cavalieri Lazaridi και F ή Ευ (δεν έχω καταλάβει ποιο από τα δύο ή και τα δύο μαζί είναι το όνομά του). Το Cavalieri ερυθρό γίνεται με τις τέσσερις βασικές ποικιλίες του κτήματος (καμπερνέ σοβινιόν, καμπερνέ φραν, μερλό και σαντζιοβέζε ―τα μερλό όψιμα) και είναι ένα κρασί αρκετά στιβαρό με έντονα βοτανική μύτη. Η λευκή εκδοχή, με σοβινιόν (κλώνοι εξ Αυστραλίας) και ασύρτικο, δίχως να έχει την ένταση που θα θέλαμε στη μύτη, έχει όμορφα πρωτότυπα αρώματα, ορυκτώδη και αλμυρά που το κάνουν να διαφέρει. Είναι παχύ και πλούσιο στο στόμα. H σειρά «F/Ευ» είναι ευχάριστα κρασιά δεξαμενής, το ερυθρό με αφετηρία πρώιμα μερλό και γκρενάς ρουζ (αντικαθιστά το Merlot Nico Lazaridi), και το λευκό να κυκλοφορεί μάλλον του χρόνου.

Μετά από μία περίοδο κρίσης (το 2010 η εταιρεία έχασε το 30% του τζίρου της), η οινοποιία Νίκου Λαζαρίδη βρίσκεται πλέον σε τροχιά ανάπτυξης και κερδοφορίας. Η παραγωγή έχει αυξηθεί αισθητά, η γκάμα έχει αναδιαρθρωθεί σε τρεις κατηγορίες (entry-medium-premium), με στόχο η κάθε μία να καλύπτει το 33% του συνολικού τζίρου, ενώ φέτος προχώρησε και σε νέες φυτεύσεις 67 στρεμμάτων. Επίσης, η εταιρεία δραστηριοποιείται και στην παραγωγή ελαιολάδου από την Πελοπόννησο με εμπορικό σήμα «The Wise Owl» καθώς και κριτσινιών για wine bar με όνομα «ΚριτσΟίνο». Πρόσφατα εγκαινιάστηκε και το wine club Nico Lazaridi (www.nlwineclub.gr). 


Το Κτήμα Παυλίδη είναι ένα ακόμα οινοποιείο της Δράμας που ξέρει πού βαδίζει. Τα κρασιά του είναι υπόδειγμα αμεσότητας, σαφήνειας και ευθύτητας, τόσο στο παρουσιαστικό τους όσο και στη γεύση τους. Η γκάμμα του κτήματος είναι απλούστατη: υπάρχει η σειρά ΤΗΕΜΑ και η premium σειρά EMPHASIS που είναι και μονοποικιλακά, ενώ η ποιοτική διαφορά μεταξύ τους είναι σαφής. Ατμομηχανή του κτήματος είναι το Thema Λευκό (ασύρτικο-σοβινιόν μπλαν) που παράγεται σε 180.000 φιάλες, ένα κρασί-σταθερή αξία με αρώματα εξωτικών φρούτων και όμορφα δομημένο στόμα δίχως ίχνος κρασίλας. Στην άλλη άκρη της γκάμας βρίσκουμε το Syrah και το Tempranillo, δύο εντυπωσιακά κόκκινα κρασιά με βελούδινες τανίνες, μπόλικο φρούτο σε αλκοόλ το πρώτο και μαύρο πιπέρι το δεύτερο. Απογοητευτικό είναι κατά την άποψή μου το Emphasis Αγιωργίτικο ένα κρύο κρασί που μοιάζει με βυσσινάδα και που δείχνει να μην ταιριάζει στυλιστικά με τα υπόλοιπα κρασιά του κτήματος. Τα κρασιά του Κτήματος Παυλίδη (και, γενικότερα, όλης της περιοχής), μπορεί να μην εμπεριέχουν μία διάσταση τερουάρ, είναι ωστόσο άψογα και ευκολόπιοτα και ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των περισσότερων καταναλωτών.


Μία επίσκεψη στο Κτήμα Τέχνη Οίνου είναι μία ανάσα οξυγόνου: οι δύο συνέταιροι Γιάννης Παπαδόπουλος και Γιάννης Καλαϊτζίδης και τα παιδιά τους έχουν εμφανώς κατασταλαγμένη ταύτιση απόψεων για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει αυτό το κατεξοχήν «boutique winery» και αυτό φαίνεται παντού, πάνω απ’ όλα στα κρασιά τους. Το οινοποιείο ξεκίνησε ως χόμπι και μεγάλωσε σταδιακά και σχεδιαστικώς περίεργα αν και αυτό δεν θα το παρατηρήσουν οι μη ειδικοί. Απεναντίας, με τον μικρό επαρχιακό δρόμο να το κόβει στη μέση και το υπόγειο κελάρι να το ενώνει υπογείως, μου θύμισε αντίστοιχα οινοποιεία στα χωριά της Αλσατίας. Ο αμπελώνας βρίσκεται κυρίως στο Μικροχώρι, όπου και το οινοποιείο, με ένα άλλο τμήμα στην Καλή Βρύση. Το στιλ των κρασιών είναι κλασικά βορειοελλαδίτικο με στόχο την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εκφραστικότητα. Από το 2009 και ύστερα υπάρχει μία μικρή στροφή σε κρασιά κατάτι πιο ελαφριά, με μικρότερες εκχυλίσεις και λιγότερο βαρέλι, όπως επίσης μία προσπάθεια να παραχθούν περισσότερα κρασιά από ελληνικές ποικιλίες, όπως το αγιωργίτικο και τη λημνιώνα. Όμως, κακά τα ψέμματα, το δυνατό χαρτί της Τέχνης Οίνου είναι τα πραγματικά υποδειγματικά σαρντονέ της, το απίθανο πολυποικιλακό ροζέ της και τα πολύ καλά κόκκινά της, ανάμεσα στα οποία και ένα αναπάντεχο Τouriga Nacional (ποικιλία της Πορτογαλίας, γνωστή για τη συμμετοχή της στα Port). Τώρα, το ότι οι άνθρωποι της Τέχνης Οίνου φτιάχνουν και συγκλονιστικά ασύρτικα, ε τι να κάνουμε; Δεν θα τους καταλογήσουμε μεγαλοδοξία. Μήπως, μάλιστα, είναι τα καλύτερα εκτός Σαντορίνης; Δεν αποκλείεται! Σε κάθε περίπτωση δοκιμάστε, αν το βρείτε, το ασύρτικο 2011 δεξαμενής και θα με θυμηθείτε. Επίσης, θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφέρω το νέο ανοιχτόχρωμο ροζέ τους, το Pink Bang από τουρίγκα νασιονάλ και σιρά καθώς και τα εκπληκτικά αποστάγματα που δεν έχουν ακόμα εμφιαλωθεί προς πώληση.


Φέτος ο Μπάκης Τσάλκος θα πραγματοποιήσει τον 37ο τρύγο του. Γαλλοτραφής και επηρεασμένος από την οινολογική σχολή της Γαλλίας, έχει πολύ συγκεκριμένες απόψεις για το κρασί, απόψεις που εφαρμόζει εδώ και χρόνια, πρώτα στο Κτήμα Νίκου Λαζαρίδη και τώρα στο Κτήμα Οινογένεσις του οποίου είναι συνιδιοκτήτης. Ο κ. Τσάλκος είναι της υπομονής και πιστεύει πως το κρασί δεν χρειάζεται ούτε βιασύνη ούτε σπρώξιμο. «Από τη στιγμή που θα μπει το σταφύλι στο οινοποιείο μας η αλκοολική ζύμωση θα ξεκινήσει σε 17 μέρες», λέει, δείχνοντας με υπερηφάνεια τους ακόμα ολοκαίνουργιους χώρους του οινοποιείου που είναι σχεδιασμένο για να υπηρετεί την οινική φιλοσοφία του κ. Τσάλκου. Το οινοποιείο της Οινογένεσις είναι πανέμορφο καίτοι επιβλητικό («είναι ένα οινοποιείο σαν σπίτι»). Η εσωτερική αυλή θυμίζει λίγο… μοναστήρι και σε προετοιμάζει ψυχολογικά για τη στοχαστική διάθεση που απαιτούν τα κρασιά του κ. Τσάλκου όταν τα δοκιμάζεις! Δεν είναι εύκολα κρασιά και δεν στοχεύει σε αυτό. Είναι κρασιά δουλεμένα οινολογικά, κρασιά με ενσωματωμένο χρόνο, κρασιά ανάγνωσης. Δικαιολογημένα ο κ. Τσάλκος είναι πάνω απ’ όλα υπερήφανος για το κρασί ΔΕΚΑ (X) από παλιά αμπέλια φυτεμένα το 1989. Είναι ένα κρασί πράο, με σύνθετα αλλά όχι έντονα αρώματα αποξηραμένων λουλουδιών, ξηρών καρπών, καραμέλας βουτύρου... Όπως όλα του κρασιά (με εξαίρεση την εμπορική σειρά ΣΚΕΡΤΣΟ ροζέ), είναι κρασί εστιατορίου και μάλιστα καλού εστιατορίου. Πιο οικονομική και προσβάσιμη γευστικά είναι η σειρά ΦΕΓΓΙΤΕΣ.

Παρακολουθώ πολλά χρόνια την πορεία του κ. Τσάλκου με μεγάλο ενδιαφέρον γιατί τολμά να ξεχωρίζει και θέλει να κάνει κάτι διαφορετικό. Ομολογώ πως θέλω αλλά δεν μπορώ να τον ακολουθήσω στα δύσβατα αυτά γευστικά μονοπάτια. Ο κ. Τσάλκος πιστεύει πως το κρασί είναι «65% τερουάρ, 25% μικροκλίμα/ποικιλία και 10% άνθρωπος», μία ενδιαφέρουσα προσέγγιση εάν έχεις, φυσικά, τερουάρ. Εάν δεν έχεις, όμως, τι γίνεται;


* http://www.dramini.gr/wp-content/uploads/2013/05/Πολιτιστική-Διαδρομή-Φυλλάδιο.pdf

** Το πώς ο κλάδος του ελληνικού κρασιού αγνόησε τον κ. Λάμπερτ-Γκοκς και το έργο του είναι επίσης μία άλλη ιστορία. 

*** Το ούζο Κώστα Λαζαρίδη είναι 100% απόσταξη και είναι το αποτέλεσμα πειραματισμών 8 μηνών.

Σχόλια Χρηστών

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να συμμετάσχετε στη συζήτηση

KONSTANTINOS GEORGOPOULOS - 18 Ιουλίου 2015

Εξαιρετικό το άρθρο σου, Ντίνο! Συγχαρητήρια!